Oud-voorzitter Historische Kring Stad en Ambt Almelo na bronnenonderzoek: ‘Almelo had stadspoorten, punt’

Met zijn bevindingen wil Krol in één keer de verhalen onderuithalen van criticasters die in twijfel trekken of er ooit stadspoorten in Almelo hebben gestaan. Deze week verschijnt zijn artikel over de Eschpoort en de Nijstadpoort in het blad Stad & Ambt, de driemaandelijkse uitgave van de Historische Kring Stad en Ambt Almelo.

Hoe die poorten er precies uit hebben gezien, blijft echter een groot mysterie. Er zijn simpelweg geen afbeeldingen van de poorten. Jacob van Deventer maakte rond 1565 in opdracht van Philips II, koning van Spanje, stadsplattegronden van Almelo mét stadspoorten, maar die tekende de beroemde cartograaf standaard op zijn kaarten. Krol vermoedt dat het in Almelo wellicht om twee houten deuren ging, draaiend tussen stenen poeren.

Krol: „Almelo was in die tijd een kleine stad met acht- tot negenhonderd inwoners. Zo'n stad had echt geen vestingpoort zoals bijvoorbeeld Amersfoort. Je moet je iets veel eenvoudigers voorstellen, iets van hout. En die poorten werden door het toenemende verkeer op enig moment gewoon weggehaald.”

Krol maakt gebruik van een bronnenonderzoek van Mr. Reinier Hattink (1842-1909), een gerespecteerd advocaat en procureur, agent van de Nederlandsche Bank in Almelo en (streek)historicus. Dat onderzoek, met de titel ‘Stadregt van Almelo’, heeft Hattink uitgevoerd voor zijn boeken ‘De Heerlijkheid Almelo 1236-1420’ en ‘In en om Almelo’.

Hattink citeert onder meer uit een stadsbrief uit 1420 waarin de Eschpoort wordt genoemd, de poort die stond op de kruising Grotestraat, Hagengracht en de Götte. Ook vond hij bronnen waarin wordt gesproken over poortwachters die ’s avonds ten minste een uur voor het sluiten van de poort aanwezig moeten zijn. Wat betreft de Nijstadpoort die op de kruising Grotestraat/Schuttenstraat stond, vond Hattink onder meer drie (verkoop)aktes uit respectievelijk 1544, 1552 en 1562 waarin deze poort telkens wordt genoemd. 

Dit bewijs is een onderbouwing voor het initiatief van de Historische Kring om de stadspoorten terug te laten keren in Almelo. 

Daarvoor hebben medewerkers van het Buro Poelmans Reesink landschapsarchitectuur de ontwerpen gemaakt: stalen boogconstructies die elkaar diagonaal kruisen boven de straat, op het kruispunt komt een lantaarn met ledverlichting.  

De visualisatie van de Nijstadpoort wordt eind april 2022 onthuld, terwijl medio 2023 de Eschpoort volgt. Krol: „Het moet duidelijk zijn dat Almelo echt stadspoorten had, punt.”