In het afgelopen half jaar steeg het aantal overvallen met 18 procent, een trendbreuk met het verleden. Eind vorig jaar was een eerste stijging te zien, die vooral werd veroorzaakt door overvallen op maaltijdbezorgers. In de eerste zeven maanden van 2019 blijkt dat aantal meer dan verdubbeld: 88 ten opzichte van 42 in 2018. ,,Die trend zet door en dan komen de donkere dagen er nog aan’’, zegt Jos van der Stap, Landelijk coördinator overvallen bij de politie.

Waar vorig jaar rond deze tijd de teller stopte op 649 overvallen, zijn het er dit jaar al ruim honderd meer. De fikse stijging baart de politietop grote zorgen: traditiegetrouw zorgen slechter weer en vroeg invallende duisternis voor meer gelegenheid overvallen op straat te plegen. Bij deze zogeheten ‘hit-and-run-overvallen’ is het vaak moeilijk de relatief jonge daders te pakken, omdat ze toeslaan op de openbare weg, waar sporen vaak lastig te vinden zijn.

Het Centrum Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV) wijst erop dat een goedkope en effectieve remedie voor de hand ligt, door maaltijdbezorgers niet langer contante betalingen te laten aannemen. Maar adviseur High Impact Crime Colin Voetee ziet dat nog lang niet alle restaurants daar klaar voor zijn. Een groot aantal is bang klanten te verliezen door geen contant geld meer aan te nemen.

Grote pizzaketens zoals Domino’s en New York Pizza werken daar wel aan. Bij Domino’s zijn inmiddels vijftien vestigingen cashloos en er worden voorbereidingen getroffen dat aantal uit te breiden. Bij Thuisbezorgd gaan eigen bezorgers ook al zonder geld over straat. Restaurants die bij dat platform zijn aangesloten maar eigen bezorgers in dienst hebben, werken nog niet allemaal op die manier. Het CCV voert gesprekken met de branchevereniging van maaltijdbezorgers om dat aantal te vergroten.

Ook is met behulp van subsidie geëxperimenteerd met bodycams, waarmee maaltijdbezorgers over straat gingen. Dat werkte: op plekken waar die werden ingezet, stopten de overvallen. Na gunstige resultaten in Rotterdam heeft Domino’s nu gevraagd de bodycams te mogen inzetten in Amsterdam, waar het probleem nog wel speelt.

Het is de vraag wat het verdwijnen van de camera’s in Rotterdam zal betekenen. Toch ligt het niet voor de hand dat ze zonder subsidie zullen terugkeren. Voetee ziet dat lang niet iedereen bereid is de hoge investeringen voor aanschaf van eigen bodycams te doen. Overigens blijkt het ook effectief om bezorgers in een auto de straat op te sturen. Ze zijn dan minder kwetsbaar.

Een woordvoerder van Domino’s laat weten dat niet helemaal duidelijk is of alle overvallen op bezorgers ook daadwerkelijk in beeld zijn. ,,Soms wordt alleen een pizza geroofd, dan wordt niet altijd melding gedaan. Wij dringen eropaan dat wel te doen.’’

Behalve maaltijdbezorgers zijn ook supermarkten vaker doelwit. Tot en met juli vonden er 69 overvallen plaats. Dat zijn er 20 meer dan vorig jaar. Dit jaar waren er series overvallen in bijvoorbeeld Nijmegen en Eindhoven. ,,Overvallers zijn vaak serieplegers: ze hebben de neiging door te gaan tot ze worden gepakt. Als het een tijd duurt voordat een bende wordt gepakt, zie je dat terug in de cijfers’’, zegt Jos van der Stap. ,,Het is dus belangrijk om zo snel mogelijk in te grijpen. Gemiddeld is het oplossingspercentage 50 procent. Ook in Nijmegen en Eindhoven zijn de verdachten aangehouden.’’

Ook preventie is een belangrijk onderdeel van de aanpak: zo zijn in Nijmegen en Eindhoven bijeenkomsten geweest met supermarktpersoneel, gemeenten en het Centraal Bureau Levensmiddelen waar is gepraat over maatregelen om overvallers te weren.

Kijk hier naar het verhaal van pizzakoerier Martien Peters die twee keer werd overvallen: