Jaar na een aanslag gaat het niet meer over het motief: ‘Terrorisme is een slechte communicatiestrategie’

Na elke terroristische aanslag zijn er vaste rituelen: een plein vol bloemen en kaarsjes, mensen die hun afschuw uitspreken, politici die elkaar de schuld geven. Maar na verloop van tijd blijkt er nog een gemene deler: niemand weet welke boodschap de terrorist wilde overdragen.

Dat blijkt uit het promotieonderzoek De nasleep van Jeanine de Roy van Zuijdewijn aan het Institute of Security and Global Affairs van de universiteit van Leiden. De Roy van Zuijdewijn bestudeerde de nasleep van vier recente terreuraanslagen in West-Europa: op het vliegveld en de metro van Brussel (maart 2016), op de boulevard in Nice (juli 2016), op de kerstmarkt in Berlijn (december 2016) en op het concert van Ariana Grande in Manchester (mei 2017). De onderzoeker bezocht de steden op verschillende momenten na de aanslagen.

_{Zo werden de slachtoffers van de aanslag in Manchester een jaar later herdacht (tekst gaat verder onder de video)}

Wat opvalt in uw onderzoek is dat alle vier de steden en landen verschillend reageerden na de aanslag.
,,Ja, de bloemen en kaarsjes waren overal, maar in Duitsland werd er direct heel erg ingezoomd op falend beleid, in Frankrijk kwam er veel oorlogsretoriek vanuit de overheid en in Engeland vormden burgers en overheid vooral één front van solidariteit, terwijl dat in Brussel juist weer minder het geval was.’’

Een andere opvallende conclusie: veel burgers vragen om terughoudendheid en verzoening, maar de autoriteiten gaan juist nogal eens mee in de retoriek en de harde woorden van de terroristen.
,,In Frankrijk reageerde de toenmalige president Hollande heel militair: hij sprak van een oorlog tegen IS en wilde meer luchtaanvallen. Terwijl juist bij die aanslag in Nice nog niet duidelijk was of IS er wel achter zat. Burgers willen vaker rustig reageren: ‘We moeten ons niet gek laten maken.’ Dat zag je ook na de aanslag in Manchester, duizenden mensen zongen op straat een nummer van Oasis: Don’t look back in anger.’’

_{Tekst gaat verder onder foto.}

Direct na de aanslag gaat het veel over de daders en hun motief, maar een jaar later is daar geen aandacht meer voor, concludeert u.
,,De vier aanslagen werden door IS geclaimd en geframed als reactie op de militaire aanwezigheid van het Westen in Syrië en Irak, als een strijd tussen de islam en het Westen. Bij de herdenkingen ging het helemaal niet meer over de boodschap van de terroristen. Wel over de slachtoffers en soms over kritiek op de overheid. Je kunt dus stellen dat terrorisme een slechte communicatiestrategie is.’’

‘Terrorisme is theater’ is een gevleugelde uitspraak. Een aanslag is vooral gericht op de toeschouwers, terroristen willen zo veel mogelijk aandacht voor hun boodschap. Kan die wijsheid nu bij het grofvuil?
,,Nee. De aanslag zelf is eigenlijk het voorprogramma. Dat is gruwelijk voor de mensen die er direct door worden getroffen, maar de hoofdact is hoe burgers en autoriteiten daarna betekenis geven aan wat er is gebeurd.’’

Bekijk onze meest bekeken nieuwsvideo’s in onderstaande playlist: