De huiskat (Felis catus) mag eigenlijk helemaal niet naar buiten, terwijl dat wel massaal gebeurt en gedoogd wordt. ,,Eigenlijk is de overheid nu al verplicht om maatregelen te nemen, maar het is een blinde vlek in de handhaving”, stelt Trouwborst. ,,Het zou nu misschien onredelijk zijn om boetes uit te delen, omdat de overheid altijd de indruk heeft gewekt dat het oké is om een kat naar buiten te laten, maar de overheid zit in een lastige positie want ze hebben wel de internationale verplichting en die leven ze niet na.”

De laatste tien à vijftien jaar is er volgens de onderzoekers heel veel gepubliceerd in wetenschappelijke en biologische literatuur over de invloed van katten op de natuur en biodiversiteit. Het dier is een van de grootste uitroeiers van diersoorten ter wereld. Alleen al in Nederland worden elk jaar naar schatting 140 miljoen dieren door katten gedood. Meer dan de helft van deze slachtoffers is toe te schrijven aan katten met een eigenaar. Dat zijn er in Nederland tussen de 2 en 3 miljoen. Daarnaast zijn er tienduizenden zwerfkatten. Onder de slachtoffers zijn verschillende typen vogels en zoogdieren, zoals weidevogels en vleermuizen, maar ook reptielen, vissen en amfibieën.

Dat is niet alleen schadelijk, aldus de rechtswetenschappers, maar ook illegaal. Onder de Europese Vogel- en Habitatrichtlijn is Nederland immers verplicht om bepaalde soorten en hun leefgebieden te beschermen, en mogelijke bedreigingen te beperken. Een kat toezichtloos laten rondlopen is feitelijk al verboden, zeggen de juristen: ,,Wie een rechtszaak aanspant tegen de Nederlandse overheid, die de Europese regels moet handhaven, heeft dus een goede kans op succes.”

Tot dusver is er nooit een rechtszaak aangespannen, maar het zou Trouwborst niet verbazen als er een belangengroep opstaat die dat wel doet. Of dat de lidstaten - want er is geen enkele Europese lidstaat die verbiedt om katten naar buiten te laten- op de vingers worden getikt op Europees niveau. 

Handhaving op stel en sprong levert grote problemen op voor mensen die nu gewend zijn hun katten naar buiten te laten. ,,Het is helder dat dat niet vanzelf zal gaan", aldus Trouwborst. Maar maatregelen zijn volgens de wetenschappers onontkoombaar. ,,Eigenlijk zou het het meest logisch zijn, denken wij, als de overheid aan voorlichting doet. ‘In het licht van wat we nu weten, valt het uitlaten van katten onder het opzettelijk doden van andere dieren en dat is dus verboden volgens het Nederlands en Europees recht. En daar gaan we in de toekomst op handhaven'. Of zoiets.”

De wetenschappers hebben ook gekeken naar de vraag hoe het toch komt dat er een massale blinde vlek voor is. ,,Eigenlijk is het heel logisch wat we zeggen, maar op de een of andere manier kijken we allemaal de andere kant op. Het is een heel sterke gewoonte, dat is het enige antwoord dat we hebben kunnen vinden. Eigenlijk zijn er geen goede redenen om het niet massaal toe te passen. Maar het wordt gedoogd en het is politiek onaantrekkelijk om er werk van te maken, want er zijn nogal wat kiezers die katten hebben.”

Het zal om te beginnen wat handhavingsinspanningen vragen, stelt Trouwborst, om de gewoonte te veranderen. ,,De regel is op zich helder: huisdieren horen niet los te lopen buiten ja. Dus als je deze regels gaat toepassen is elke kat die buiten los loopt fout.” Door elke kat verplicht te laten chippen, zouden handhavers op kunnen treden. ,,De eerste keer krijg je als eigenaar een waarschuwing, de volgende keer een boete. Heeft je kat geen chip dan gaat ie naar een opvang.”

Het nieuws leidt tot veel ongerustheid bij katteneigenaren. ,,Dat had ik wel verwacht”, erkent Trouwborst. ,,Katten zijn een controversieel thema, dat kun je wel stellen. Wij snappen ook wel dat onze conclusie op heel veel mensen als vreemd overkomt, want katten gaan toch altijd naar buiten en niemand stelt er juridisch vragen over. Maar dat is bij elke sterke gewoonte die je gaat veranderen. Het verbieden van roken in publieke ruimten had ook allerlei voeten in de aarde. Er zijn heel veel gewoontes die in het verleden heel sterk waren en toch zijn veranderd vanwege de schadelijke invloed.”

Overigens is het volgens Trouwborst ook in het belang van de kat zelf om hem binnen te houden. ,,Bij het argument dat het in het belang van de kat is om hem naar buiten te laten, kun je vraagtekens zetten. Want heel veel katten die buiten lopen komen onder een auto of verdwijnen en komen niet meer thuis. In de Verenigde Staten houdt de helft van alle kattenzitters hun huisdier binnen, om de bestwil van de kat zelf. Vanwege alle gevaren buiten.” Hij vervolgt: ,,Natuurlijk zullen alle katten die nu gewend zijn om buiten te lopen, het vervelend vinden om binnen te blijven, Maar je zou na moeten denken over hoe dit praktisch het beste geregeld kan worden. Het zal niet vanzelf gaan.”