Meldplicht voor apenpokken-besmettingen na enkele gevallen in Nederland; geen druk op zorg verwacht

Het apenpokkenvirus is bij een tweede persoon in Nederland vastgesteld. Dat meldt het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). De tweede positieve testuitslag kwam vandaag binnen, nadat gisteren ook al iemand het virus onder de leden bleek te hebben.

Minister Kuipers (Volksgezondheid) verwacht niet dat het virus in Nederland tot grote problemen gaat leiden. ,,Het is goed om te benadrukken dat er geen collectieve maatregelen voorzien worden. De manier waarop apenpokken overgebracht wordt en de relatief milde klachten bij de meeste mensen maken dat er geen druk op de zorg verwacht wordt. Nederland is tot 1974 gevaccineerd tegen pokken. Het is te verwachten dat deze vaccinatie, zelfs na al deze tijd, nog bescherming biedt tegen apenpokken. Nederland heeft daarnaast de beschikking over vaccins tegen pokken die bescherming bieden tegen apenpokken.”

Toch wordt nauwgezet in de gaten gehouden waar besmettingen opduiken. De laatste gevallen zijn in Zwitserland en Israël gemeld. Het gaat om een eerste besmetting in beide landen. Om precies te zijn een man in het Zwitserse kanton Bern en een 30-jarige man in Tel Aviv. In Duitsland zijn er twee nieuwe gevallen bijgekomen, hebben de gezondheidsautoriteiten in Berlijn bekendgemaakt. Een dag eerder werd het virus daar voor het eerst ontdekt.

De besmette persoon in Zwitserland heeft het virus opgelopen via ‘nauw fysiek contact in het buitenland’, aldus het kanton in een vrijgegeven verklaring. Hij ging naar de dokter vanwege koorts en uitslag en zit inmiddels in thuisisolatie. De ziekte zou zich op een ‘goedaardige’ manier ontwikkelen. Degene met wie hij contact had, is op de hoogte gebracht van de besmetting.

Volgens een woordvoerder van het ziekenhuis in Tel Aviv is een 30-jarige man zaterdag positief getest. Hij keerde terug van een trip in West-Europa en vertoonde ziektesymptomen. Hij heeft milde klachten en zit in isolatie in het ziekenhuis.

De twee nieuwe mensen die het apenpokkenvirus in Duitsland onder de leden hebben, verkeren in een stabiele toestand. De autoriteiten gaan na met wie ze in contact zijn geweest. Vrijdag werd bij een man uit Brazilië, die via Spanje en Portugal naar München reisde, het virus geconstateerd.

In de afgelopen weken is het virus al vastgesteld in Nederland, België, Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië, Spanje, Portugal, Italië, Zweden, de Verenigde Staten, Canada en Australië. Zo’n verre verspreiding is voor het apenpokkenvirus ongewoon. Onder de patiënten zijn relatief veel mannen die seks hebben met andere mannen. Door nauw contact tijdens de seks zijn ze mogelijk besmet geraakt.

De uitbraak van apenpokken is volgens hoogleraar Chantal Bleeker-Rovers van het Radboud UMC ‘geen reden tot paniek‘. Wel verwacht ze dat de ziekte ‘weer veel inspanning gaat vragen’ van het RIVM, de GGD’en ‘en de hele zorgketen’. De hoogleraar, die is gespecialiseerd in uitbraken van infectieziekten, schat de kans om deze uitbraak te stoppen groter in dan bij het coronavirus.

Op Twitter beargumenteert Bleeker-Rovers waarom. Ze voert aan dat het virus dat apenpokken veroorzaakt vooral door intensief contact ontstaat en pas nadat mensen symptomen hebben ontwikkeld. De bultjes die de ziekte aan de huid veroorzaakt zijn ‘zeer zichtbaar en herkenbaar’.

Tegen apenpokken is bovendien een werkzaam vaccin beschikbaar: vaccins die tegen de pokken werken, kunnen ook dit virus bestrijden. Als ze op tijd worden toegediend aan iemand die contact heeft gehad met een patiënt, kunnen de vaccins ook symptomen voorkomen of op zijn minst de kans op ernstige ziekte verlagen, schrijft de hoogleraar. Vrijdag maakte het RIVM bekend dat een eerste besmetting in Nederland is geconstateerd. In andere Europese landen hebben tientallen mensen de ziekte recent opgelopen.

Om de overdracht te stoppen, is het belangrijk dat mensen alert zijn op de klachten die het veroorzaakt en dan in isolatie gaan. De eerste symptomen ontstaan 5 tot 21 dagen na besmetting. Voordat de blaasjes en bultjes op de huid verschijnen, krijgen mensen last van klachten als koorts, hoofdpijn, rugpijn en gezwollen lymfeklieren. Bleeker-Rovers adviseert mensen die contact hebben gehad met een vermoedelijke patiënt die de ziekte heeft, of die ergens zijn geweest waar besmettingen zijn ontstaan, zoals het Darklands festival in België, om bij deze symptomen al contact met een arts op te nemen.

De internist-infectioloog spreekt overigens liever van monkeypox, om verwarring te voorkomen. De Nederlandse term apenpokken wordt op Aruba, Bonaire, Curaçao en in Suriname vaak gebruikt om krentenbaard mee aan te duiden. Dat is een heel andere aandoening. Ook de apen waar de naam naar verwijst kloppen eigenlijk niet, zegt de hoogleraar. ,,Het virus is alleen voor het eerst vastgesteld bij uit Afrika geïmporteerde apen, maar komt vooral voor bij knaagdieren.”

De hoogleraar wijst erop dat kinderen, zwangeren en mensen met een verstoord afweersysteem meer risico lopen op complicaties en overlijden. ,,De meeste mensen herstellen na 2 tot 4 weken vanzelf. Zij blijven besmettelijk totdat de korstjes zijn ingedroogd.”

Ondertussen onderzoeken de Spaanse autoriteiten of het apenpokkenvirus zich mogelijk via een Pride-festival op het toeristische eiland Gran Canaria heeft verspreid, bericht de Spaanse krant El País. Het populaire homofestival Maspalomas Gay Pride werd tussen 5 en 15 mei door zo’n 80.000 mensen uit Spanje en het buitenland bezocht. Een man uit Madrid, een man uit Italië, en een man van Tenerife, testten positief op het virus nadat ze het festival hadden bezocht.

In heel Spanje zijn tot nu toe dertig besmettingen geregistreerd. Daarnaast zijn er 23 ‘verdachte gevallen’ bekend. In Madrid heeft het Spaanse ministerie van Volksgezondheid vrijdag een sauna gesloten, nadat deze als mogelijke brandhaard werd aangewezen. Ook in buurland Portugal zijn zeker 23 mensen besmet.

De organisatie van het internationale homofestival Darklands, dat eerder deze maand plaatsvond in Antwerpen, meldde vrijdag dat de gezondheidsdienst van de Belgische regering ook drie besmettingen met het apenpokkenvirus naar dat festival heeft herleid. Volgens de organisatie is er reden om aan te nemen dat het virus door festivalbezoekers uit het buitenland is binnengebracht.

Bekijk onze video’s over het apenpokkenvirus: