Nieuw initiatief gaat nepnieuws bestrijden met actuele feitenchecks

Op het nieuwe online platform voor publieke informatie presenteert een groep van enkele tientallen Nederlandse en buitenlandse factcheckers voortdurend feitenchecks van voor Nederland actuele onderwerpen. Bedoeling is zo nepnieuws tegen te gaan en het publieke debat eerlijker te voeren.

Zo wordt deze week op thefactclub.nl gecheckt of het advies om iedereen een chirurgisch mondmasker te laten dragen zinnig is (onwaar, want vrijwel niemand draagt de maskers zoals het zou moeten) en of minister Hoekstra’s bewering juist is dat de staatsschuld na afgelopen coronajaar relatief lager is dan na de financiële crisis (waar). Andere factchecks betreffen of Forum voor Democratie het aantal illegalen in ons land schromelijk overdrijf (dat doet de partij inderdaad) en of mRNA corona-vaccins mannen onvruchtbaar kunnen maken (niet waar).

Studenten van de Universiteit Leiden voeren de selectie uit en factchecken ook zelf, onder toeziend oog van hun docenten. Voor de checks wordt informatie van betrouwbare instanties als RIVM, CBS en tal van andere bronnen gebruikt. ,,Betrouwbare fact-checks breder onder de aandacht brengen vinden wij als Universiteit Leiden erg belangrijk voor de maatschappelijke discussie,” zegt Alexander Pleijter, universitair docent fact-checking.

Verder wordt wekelijks de kennis van Nederlanders over een bepaald onderwerp getoetst door Peil.nl van Maurice de Hond. Eerste factcheck betreft de daadwerkelijke kans om aan corona te overlijden, indien besmet. Het niet onverwachte antwoord: Nederlanders schatten die kans veel hoger in dan deze in werkelijkheid is.

Fact Club-initiator De Publieke Zaak is geen vreemde op het gebied van feitenchecks. De vereniging werd in 2012 opgericht door Mickey Huibregtsen en oud-minister Pieter Winsemius met als doel het maatschappelijke debat van feiten te voorzien. De factchecks kregen destijds al de nodige media-aandacht. Zo werd destijds onder meer de uitspraak van toenmalig CDA-kamerlid Mona Keijzer gecheckt dat Nederland 60 tot 70 procent van zijn inkomen dankte aan Europa. Dat was onjuist, het bleek een kleine 30 procent.