OM wil ‘Balie-jihadist’ Aziz A. 23 jaar de cel in

,,Aziz heeft een niet te onderschatten rol gespeeld in het drama dat zich afspeelt in Syrië. Hij was lid van een terroristische organisatie en speelde een rol in verschillende aanslagen in Syrië", stelde het OM dinsdag in de rechtbank bij Schiphol. ,,Die aanvallen waren er op gericht aanhangers van het regime om het leven te brengen, zonder aanzien des persoons.” Zijn broer Fatah ‘was leidinggevend in een gevangenis van diezelfde groep waar mensen zijn vermoord en gemarteld’. ,,Mede door zijn toedoen zijn mensen door het leven getekend.”

De zaak tegen de twee Syrische broers is een van de meest intrigerende terrorismezaken van de afgelopen jaren en kent veel verhaallijnen waarin onder meer inlichtingendienst AIVD een grote rol speelt. De hoofdlijn: de twee broers verlaten het door een burgeroorlog verscheurde Syrië, ze  komen rond 2014 aan in Nederland en krijgen hier een verblijfsvergunning. Aziz (nu 35) belandt in Amsterdam, werkt er in een restaurant, bezoekt festivals, rookt joints en heeft een reeks vriendinnen, waaronder de Nederlandse journaliste Ans Boersma. Broer Fatah (44) krijgt met zijn gezin een woning in het Brabantse Bergeijk en begint een broodjeszaak in Eindhoven. 

Hun leven neemt een heel andere wending als Aziz in 2017 een bijeenkomst over Syrië in het Amsterdamse debatcentrum De Balie bezoekt, daar wordt hij door andere Syriërs herkend als een jihadist. In 2018 worden Aziz en Fatah opgepakt, ook het Openbaar Ministerie verdenkt hen er van in Syrië lid te zijn geweest van het jihadistische Jabhat al Nusra (JaN), een groep die lang banden heeft gehad met Al Qaeda. Inmiddels zitten de broers al bijna drie jaar in voorarrest.

In de loop van de jaren worden de verdenkingen tegen, vooral, Aziz steeds zwaarder. Hij zou niet alleen een leidinggevende positie hebben gehad bij JaN, maar ook betrokken zijn geweest bij het doden van 17 regeringssoldaten bij een aanval op een grenspost, bij het doden van 25 militieleden van het Assad-regime die bij een checkpoint uit een bus zijn gehaald en zelfs bij een zelfmoordaanslag op een gebouw van een inlichtingendienst waarbij 200 mensen omkwamen.

Justitie heeft veel getuigen gehoord in Nederland en Duitsland die zeggen dat Aziz en Fatah inderdaad bij JaN betrokken waren en hooggeplaatste functies hadden. Aziz zou emir (leider) zijn geweest in verschillende regio's. Fatah zou betrokken zijn geweest bij een gevangenis van de organisatie op de Tabqa-dam in Syrië, een plek waar mensen verdwenen. Justitie heeft geen getuigen gesproken in Syrië. ,,Dat mogen we niet, we hebben geen rechtshulprelatie met dat land”, aldus het OM. Wel heeft justitie een artikel van de Volkskrant in het dossier gestopt, een correspondent van die krant reisde wél naar Syrië en sprak er omwonenden bij de dam.  

Aziz leverde zonder het zelf te weten ook bewijs, hij praatte veel over zijn verleden tegen anderen, die gesprekken zijn afgeluisterd door inlichtingendienst AIVD. Hij zegt onder meer over zichzelf: ‘Aziz ís Jabhat al Nusra’.

Die betrokkenheid is niet zo vreemd, blijkt uit een van de vele zijlijnen in het verhaal. Aziz bracht voor het uitbreken van de Syrische burgeroorlog zes jaar in de beruchte Sednaya-gevangenis door. De veiligheidsdiensten van president Assad verdachten hem ervan lid te zijn van de oppositie. In Sednaya worden gevangen gruwelijk gemarteld, dat gebeurde ook bij Aziz. Hij ziet medegevangenen vermoord worden. Met andere gevangenen sluit Aziz vriendschappen, het zijn mannen die later zullen uitgroeien tot kopstukken van Jabhat al Nusra en IS. 

,,Uw behandeling in Sednaya is waarschijnlijk onmenselijk geweest. Wat u daar meegemaakt hebt, moet iets met u gedaan hebben", zei de officier van justitie dinsdag. Het OM stelde ook 'dat het meeste bloed in de Syrische burgeroorlog aan de handen van het Assad-regime kleeft'. ,,Maar ook terroristische organisaties hebben schuld , zij hebben in Syrië gruweldaden begaan en talloze mensen op de vlucht gejaagd.”

Een van die gruweldaden is volgens het OM het vermoorden van 17 leden van een regeringsmilitie bij een grenspost in 2012. Op een video is te zien hoe die lichamen in een gebouw liggen, ogenschijnlijk niet zomaar gedood in de strijd, maar geëxecuteerd. ,,Bij sommige lichamen stroomt het bloed nog uit de mond. In beeld loopt een bodycount mee, op de achtergrond wordt geschreeuwd dat Jabhat al Nusra de winnaar is", aldus Justitie.

Op een afgeluisterd gesprek in de woning van Aziz is te horen hoe hij aan een vriend de video van de lichamen laat zien en hoe hij verteld dat hij erbij was. ,,Ik ben bedekt, ik kom niet te voorschijn”, zegt hij onder meer. Dat klopt, want Aziz is zelf niet op de video te zien. Het is het OM ook niet gelukt getuigen te vinden die Aziz daadwerkelijk op die plek hebben gezien. Justitie vroeg daarom vrijspraak voor de verdenking van betrokkenheid bij de moord op de 17 militairen. ,,Er is maar één bron voor zijn betrokkenheid en dat is Aziz zelf. Dat is geen wettig en overtuigend bewijs.”

Ook een andere moordpartij waarover Aziz vertelde, komt hem niet duur te staan. Een vriend van Aziz verklaarde: ,,Hij zei dat ze leden van een Assad-militie hadden aangehouden en uit een bus hebben gehaald. Die militieleden bleken beelden van misdaden op hun telefoons te hebben staan, toen hebben ze ze met kogels vermoord.” Meer bewijs dan dat is er niet.

Het proces gaat donderdag en vrijdag verder met de pleidooien van de advocaten van Fatah en Aziz. De broers ontkennen veel van de beschuldigingen. De verdediging zal waarschijnlijk ook nog ingaan op een andere zijlijn in het verhaal: Aziz heeft eerder al verklaard dat hij in Nederland benaderd is door inlichtingendienst AIVD. Die dienst wilde hem betalen voor informatie over Jabhat al Nusra en vroeg hem contact te houden met de organisatie. Aziz en de AIVD zouden maandenlang met elkaar hebben gesproken. Tegelijkertijd luisterde de dienst de woning van hem en zijn broer af.

Het is nog niet bekend wanneer de rechtbank uitspraak doet.