Politiebond luidt noodklok na rellen Den Haag: ‘We raken grip op samenleving kwijt’

Een fietser die een klap van achteren tegen het hoofd krijgt, een oudere vrouw die tot tweemaal toe wordt natgespoten en een arrestatiebus die op een groepje betogers lijkt in te rijden: op sociale media en sites als Dumpert wemelt het van de filmpjes van de ongeregeldheden gisteren in Den Haag. De politie krijgt er van alle kanten flink van langs, zelfs vanuit de landelijke politiek.

Gerrit van de Kamp, al ruim zestien jaar voorzitter van ACP, is het demoniseren van de politie spuug- en spuugzat. ,,Politieagenten worden de afgelopen maanden op grote schaal beticht van alles wat mogelijk is”, vertelt hij. ,,Zij zijn altijd de gebeten hond, wát er ook gebeurt. Nu liep het gisteren dus uit de hand, op een plek waar allemaal verschillende mensen met verschillende ambities en doelen lopen. Daar moet de politie in the heat of the moment chocola van maken. Op die momenten worden er onvoorstelbaar veel filmpjes gemaakt en geknipt en geplakt, allemaal om de agenten in kwestie in fout daglicht te stellen. Voor onze collega’s hoeft het zo niet meer.”

De Nederlandse politie dreigt door het verhardende debat en hoog opgelopen emoties de grip op de samenleving te verliezen, zegt Van de Kamp. ,,Dat is gewoon een kei harde realiteit. De politie ligt voortdurend onder een vergrootglas. Elk incident wordt tot in het kleinste detail breed uitgemeten, ook in de media. Agenten willen dat niet meer. Het enige dat zij willen, is een veilige samenleving voor iedereen. Maar het probleem is dat het woord verantwoordelijkheid bij heel veel mensen is verdwenen. Ze luisteren gewoon niet meer.”

Agenten hebben het gevoel alsof ze er in worden geluisd. Dat gebeurde volgens een politiebron gisteren ook bij het station in Den Haag, waarbij een filmpje op Twitter zo geknipt en geplakt werd dat het leek alsof een ME’er een meisje met bloemen zomaar een tik gaf. Op andere beelden was te zien dat juist zij de agenten met geschreeuw en wuivende armen intimideerde. ,,Het is gewoon niet meer te doen. Dit is het Nederland van nu. Het dreigt langzaam uit te lopen op een anarchie. We gaan de komende tijd in gesprek met verschillende partijen om verandering af te dwingen, want dit kan zo niet langer.”

Xander Simonis, voorzitter van politievakbond ANPV, bevestigt dat het voor agenten in het veld moeilijk te selecteren is als de pleuris uitbreekt. ,,Het gaat om professionele raddraaiers die in de meerderheid zijn en precies weten wanneer ze moeten toeslaan en wanneer ze moeten vluchten. De agenten moeten daar scherp op blijven en tegelijkertijd ook waken voor andere mogelijke escalaties.” Op dat soort momenten kan een persoon, die niks met de rellen te maken heeft, wel eens een klap krijgen, erkent Simonis. ,,Maar het doel is om de boel in beweging te houden en de herrieschoppers te verdrijven, zodat het voor andere burgers veilig blijft. Als politieagent kun je het nooit helemaal goed doen.”

Door de dood van George Floyd en de Black Lives Matter-beweging zijn sommige agenten ook extra voorzichtig geworden, weet Simonis. ,,Er zijn leden van ons die de hele kwestie als een belemmering voelen voor hun optreden. Zij denken voortaan twee keer na voordat ze tot handeling overgaan. Dat kan gevaarlijk zijn op momenten waarop je á la minuut moet ingrijpen. Hier komt ook weer het probleem van die internetfilmpjes kijken. Voor je het weet word je weer zo neergezet alsof jij het allemaal weer gedaan hebt.”

Op een van de filmpjes die gisteren het meest verspreid werd was een arrestatiebus te zien die op het Malieveld op een groepje betogers leek in te rijden. Ook hier bleek de vork anders in de steel te steken. ,,De aanhoudingseenheid wilde op dat moment op het Malieveld een onruststoker aanhouden die kort daarvoor betrokken was bij de ongeregeldheden in de omgeving van het station en stenen gooide naar de ME”, vertelt een woordvoerder. 

,,De onruststoker rende met anderen in de richting van de grote groep demonstranten die op het Malieveld stond, en probeerde zich te onttrekken aan de aanhouding.” Het voertuig reed op dat moment op grote afstand van de overige betogers die op het Malieveld stonden. ,,Vanuit de commandokamer konden wij vanuit andere cameraposities meekijken en zagen dat er voldoende afstand was tussen het busje en de omstanders.”

De Haagse politie onderzoekt alle beelden op sociale media en neemt die mee in het onderzoek. ,,Wij zijn ons ervan bewust dat deze beelden circuleren dat hoort bij de tijd waar we nu in leven”, vertelt een woordvoerder. ,,Het lastige van beelden en filmpjes is dat er soms een vertekend beeld ontstaat, omdat de filmers soms maar een deel van de situatie filmen en niet het hele incident. Onze collega’s doen hun werk veelal in de publieke ruimte en zijn zich ervan bewust dat alles wat zij doen gefilmd kan worden en dus ook online gedeeld kan worden.”

Voor een hoop agenten is de maat echter vol, weet Van de Kamp. ,,Ze zijn boos en gefrustreerd en twijfelen of ze dit werk nog wel willen doen. Dat is een regelrechte bedreiging voor onze rechtsstaat.”