Volgens Van der Graaf heeft zijn meldplicht geen enkele toegevoegde waarde. De rechter heeft hem daarin gelijk gegeven. ,,Bij de beoordeling van de vraag of de meldplicht bij de reclassering moet worden gehandhaafd, speelt de ernst van het gepleegde feit geen rol meer'', aldus de rechtbank in het vonnis.

,,Van belang is of deze bijzondere voorwaarde nog zinvol is met het oog op het terugbrengen van het risico op recidive. Dat is volgens het Nederlands Instituut voor Forensische Psychiatrie en Psychologie (NIFP) en de reclassering niet het geval. Dat betekent dat eiser niet langer kan worden verplicht zich periodiek bij de reclassering te melden.''

De 48-jarige Van der Graaf werd in 2003 veroordeeld tot achttien jaar celstraf voor de moord op politicus Pim Fortuyn in mei 2002. Met aftrek van zijn voorarrest zou zijn straf er eind april 2020 op zitten. Hij moest zich iedere zes weken melden. Dat was een van de voorwaarden voor zijn voorwaardelijke invrijheidstelling in mei 2014, net als een contactverbod met de nabestaanden en een verbod om met media te praten. De contactverboden gelden nog altijd, benadrukt de rechtbank.

De Nederlandse staat weet al zeker twee jaar dat Van der Graaf wil emigreren, zegt diens advocaat Willem Jebbink. Van der Graaf functioneert, aldus de raadsman, inmiddels al weer vier jaar 'probleemloos' in de maatschappij. ,,Hij wil elders in de wereld een bestaan opbouwen. Hij kan hier geen betaald werk vinden.'' 

De familie van Pim Fortuyn hoopt dat Volkert van der Graaf snel het land verlaat. ,,De familie heeft kennisgenomen van de uitspraak en juicht spoedige en daadwerkelijke emigratie van Van der Graaf toe'', laat advocaat Richard van der Weide namens de familie weten.

,,Onderzocht wordt nog hoe juridisch kan worden bewerkstelligd dat hij daadwerkelijk het land verlaat en niet meer terugkeert. De familie wil bij voorkeur nooit meer met de persoon Van der Graaf geconfronteerd worden.'' Naar welk land Van der Graaf wil verhuizen is niet bekend. Evenmin is duidelijk of dat alleen is of met zijn gezin.

Hans Smolders, oud-chauffeur van Fortuyn, noemt de beslissing van de rechtbank om de meldplicht van Volkert van der Graaf op te heffen ‘wereldvreemd’. ,,De rechter heeft niet in de gaten wat voor leed hij de nabestaanden hiermee aandoet'', zegt Smolders triest. ,,Op deze manier valt het draagvlak onder de rechtsstaat uit. Het is een aantasting van de geloofwaardigheid.''

,,Van der Graaf heeft niet zomaar iemand vermoord, Fortuyn was een potentiële minister-president. Dit raakt miljoenen mensen'', verzucht Smolders die er weinig fiducie in heeft dat de moordenaar van Fortuyn daadwerkelijk het land verlaat. ,,Die gaat niet! Dit is alleen een manier om onder de reclassering uit te komen. De rechtsstaat faalt hier.''

Smolders die erbij was toen Fortuyn werd doodgeschoten heeft zijn buik vol van de rechtszaken die de man blijft voeren. ,,Hij neemt iedereen bij de neus, gaat op vakantie, komt terug en lacht iedereen uit. Iedereen wordt steeds geconfronteerd met zijn grappen en grollen. Een rechter moet juist ingrijpen, als hij steeds oude wonden openhaalt. Wat er is gebeurd heeft bij mij een diepe kras veroorzaakt en die gaat nooit meer weg.''

Volgens de Tilburgse politicus heeft de rechter de zaak en Van der Graaf dan ook onderschat. ,,Die gaat gewoon verder met zijn zieke spelletjes.'' Smolders is verbaasd dat Van der Graaf wel onder zijn meldplicht uitkomt, maar dat het mediaverbod van kracht blijft. ,,Dat is frappant. Ik als mede-slachtoffer zeg: Laat hem maar praten, misschien komen we dan nog eens iets te weten.'' 

Of er hoger beroep tegen het vonnis komt, kan een woordvoerder van het Openbaar Ministerie nog niet zeggen. ,,We beraden ons op het vonnis.''