Het aanmerken van de AfD als ‘verdacht geval’ is uniek omdat het de eerste keer in Duitsland is dat dit gebeurt met een politieke partij. De verdenking houdt volgens Der Spiegel in dat de binnenlandse veiligheidsdienst (Bundesamt für Verfassungsschutz, BfV) de partij in de gaten kan houden met alle middelen die inlichtingendiensten mogen gebruiken, zoals het afluisteren van telefoons en geheime observaties.  

De veiligheidsdienst doet zelf geen mededelingen over de zaak, vanwege een lopende rechtszaak en uit respect voor de rechtbank. Het gaat volgens het Duitse onderzoeksmagazine om een zaak voor de administratieve rechtbank in Keulen. In die procedure verbond de geheime dienst zich ertoe om voorlopig af te zien van het observeren van AfD-leden in het federale parlement, de deelstaatparlementen en het Europees Parlement. Hetzelfde geldt voor kandidaten bij de federale parlementsverkiezingen, op 26 september, en die in negen deelstaten vanaf 14 maart.  

AfD-fractieleider Alice Weidel kondigde juridische stappen aan tegen het bestempelen van de partij als ‘verdacht geval’. ,,Ik ben er zeker van dat een dergelijke classificatie geen standhoudt voor het Federale Constitutionele Hof. De binnenlandse veiligheidsdienst handelt puur politiek”, verklaarde ze woensdag in Stuttgart. ,,Deze gang van zaken is vooral opmerkelijk met het oog op de parlementsverkiezingen en die in enkele deelstaten dit jaar.” 

Plaatsvervangend fractieleider en woordvoerder Tino Chrupalla noemt de handelswijze van het BfV ‘schandalig’. ,,Hoewel de veiligheidsdienst het aanmerken als ‘verdacht geval’ niet naar buiten mag brengen, lekt hij informatie naar de media om zo de democratische partijenstrijd te beïnvloeden ten nadele van de AfD.”

De AfD was tot voor kort een ‘testcase’ voor de binnenlandse veiligheidsdienst. Die had vermoedens van rechts-extremisme en onderzocht of er voldoende aanwijzingen waren voor een verdenking. Dat bleek het geval te zijn. In januari 2019 verklaarde het BfV de informele ‘vleugel’ van de rechts-radicale partij al tot een ‘verdacht geval'. Observatie van Der Flügel leverde aanwijzingen op van een toename van politieke aspiraties gericht tegen de vrije democratische basisorde. Deze ‘vleugel’ met haar ongeveer zevenduizend leden, werd in maart 2020  bestempeld tot een vereniging met bewezen extremistische doelstellingen.

De AfD-leiding dwong daarop de leden om deze extreemrechtse beweging te ontbinden. Dat gebeurde op 30 april 2020 conform de wil van de partijtop. Verschillende Flügel-critici binnen de AfD vreesden dat de hele partij geobserveerd zou gaan worden, omdat de ‘vleugel’ geen officieel lidmaatschap kende, wat het lastig maakte om het onderscheid te maken met de rest van de partij. 

De ontbinding kwam er maar de vleugel-leiders, AfD-boegbeeld Björn Höcke en Andreas Kalbitz, bleven volgens Duitse media grote invloed uitoefenen binnen de partij. Die trok in mei 2020 het lidmaatschap in van Kalbitz, een van de meest radicale kopstukken en de partij- en fractiechef van de AfD in de deelstaat Brandenburg. Hij had volgens de partijleiding zijn voormalige lidmaatschap van een extreemrechtse en inmiddels verboden jeugdbeweging én dat van een politieke partij van een oud-lid van de Waffen-SS verzwegen.

Het uit de partij zetten van Kalbitz was volgens Duitse media het begin van een open machtsstrijd tussen de rechts-nationalistische vleugel en de aanhangers van partijvoorzitter Jörg Meuthen. Hij had begin april in een interview verklaard voorstander te zijn van het opsplitsen van de partij. ,,Iedereen weet dat de vleugel en zijn belangrijkste vertegenwoordigers ons enorm veel stemmen hebben gekost. Als we opsplitsen in twee partijen dan kunnen we meer in plaats van minder kiezers bereiken dan in de huidige, om eerlijk te zijn permanent conflictgevoelige situatie’’, zei Meuthen. 

Kalbitz vocht zijn verwijdering uit de partij aan voor de rechter maar kreeg tot nu toe geen gelijk. 

Bekijk onze trending nieuwsvideo’s in onderstaande playlist: