‘Doemscenario’ ontvouwt zich in Kaboel: ‘Afghaanse president zal gaan aftreden’

De taliban staan voor de poorten van de Afghaanse hoofdstad Kabul. Ze zeggen geen onnodige slachtoffers te willen maken en zijn in onderhandeling met de regering over een vreedzame machtsoverdracht. De eerste berichten dat de taliban Kaboel waren binnengegaan kwamen zondagochtend rond 09.30 uur (Nederlandse tijd) binnen. Kort daarna werd duidelijk dat er niet gevochten werd, zowel het Afghaanse leger als de taliban waren niet van plan onnodige burgerslachtoffers te maken. 

De strijders zouden van de leiding te horen hebben gekregen dat ze de stad niet mochten binnengaan, maar dat was al wel gebeurd.

Sindsdien is de situatie onoverzichtelijk. Binnen de regering van president Ashraf Ghani klinken verschillende geluiden over de stand van zaken. Zo zei de minister van Binnenlandse Zaken dat de macht al was overgedragen, maar een paar uur later zei de minister van Defensie dat er komende dagen in Qatar onderhandeld gaat worden met de taliban. De taliban zelf zeiden dat er wordt onderhandeld in het presidentiële paleis. Ingewijden hebben tegen media gezegd dat president Ashraf Ghani binnen enkele uren zal aftreden. 

Een woordvoerder van de moslimextremisten zei tegen de BBC dat de machtsoverdracht in de komende dagen moet plaatsvinden, zonder dat er geweld bij komt kijken. Het is nog niet zeker of de taliban de macht onvoorwaardelijk overnemen of dat er een overgangsregering komt.

Op het moment dat de Taliban weer aan de macht komen, willen ze een regering vormen waarin alle Afghanen worden gehoord, niet alleen hun aanhangers. Ook zeggen ze vrouwenrechten te respecteren, privébezittingen niet af te pakken en een vorm van mediavrijheid te aanvaarden. Dat is heel anders dan tijdens hun eerste regeerperiode van 1996 tot 2001, maar ook heel anders dan nu al de praktijk is in sommige gebieden die eerder al werden veroverd door de jihadisten. Daar zijn banen van vrouwen afgepakt en moeten ze een boerka dragen.

Door de snelle omsingeling van Kabul is chaos in de stad uitgebroken. Mensen willen vluchten en proberen hun geld van de bank te halen. Ook is er een stormloop op bureaus die visums uitgeven. De enige weg uit de stad en het land is het vliegveld van Kabul, dat nog wordt gecontroleerd door Amerikaanse militairen. In de richting van de luchthaven staan files. Mensen laten hun auto achter en proberen te voet het vliegveld te bereiken.

De taliban hebben in de afgelopen week zeker twintig provinciehoofdsteden in Afghanistan veroverd. De groep had daar amper geweld voor nodig, in de meeste steden gaven de autoriteiten zich snel over, om onnodige slachtoffers te voorkomen. 

Een woordvoerder van de taliban voegt daaraan toe dat medewerkers van de overheid en het leger zich geen zorgen hoeven te maken over vergeldingsacties. De jihadisten zijn niet uit op wraak zodra ze het land hebben veroverd. Ook roept hij vluchtende Afghanen op om in het land te blijven en niet uit angst te vertrekken.

Door de snelle opmars hebben de extremisten van de taliban veel wapens van het Afghaanse leger in handen gekregen. In veel steden hebben de soldaten zich snel overgegeven, waarna de taliban de wapens en legervoertuigen konden overnemen. Op sociale media pronken strijders met het vaak uit de Verenigde Staten afkomstige wapentuig.

Leden van de Amerikaanse inlichtingendiensten zeggen dat er tijdens de levering rekening is gehouden met het scenario dat de taliban wapens zouden overnemen, net als IS eerder deed in Irak. De snelheid waarmee het momenteel gebeurt, zou echter het doemscenario zijn geweest.