Dood van Iraanse Mahsa gaat niet alleen over een hoofddoek: ‘Onderdrukking van etnische minderheden’

De 22-jarige Mahsa Amini werd vorige week dinsdag in Teheran door de zedenpolitie gearresteerd en in een busje meegenomen, omdat zij haar hidjab (hoofdbedekkende kleding) niet goed zou dragen. Onderweg naar het politiebureau zou zij vermoedelijk in elkaar zijn geslagen. In westerse media was er veel aandacht voor de protesten in Iran. Op sociale media waren vrouwen te zien die hun haren knipten. Paul Aarts, Iran-deskundige aan de Universiteit van Amsterdam verbaast zich over de aandacht: ,,Dit is niet de belangrijkste discussie in Iran op dit moment. De mensen daar hebben het gewoon moeilijk om de eindjes aan elkaar te knopen, maar als symboolfunctie is het natuurlijk wel heel erg belangrijk.’’

Volgens Aarts heeft de commotie in het nieuws te maken met de manier waarop wij naar Iran kijken. Aarts: ,,Andere problemen die in Iran spelen hebben namelijk niks met de islam te maken.’’ Volgens hem wordt er de afgelopen jaren in Iran vrijwel dagelijks geprotesteerd en gestaakt voor een beter salaris en betere arbeidsomstandigheden. Dit gebeurt door zo'n beetje elke beroepsgroep, bijvoorbeeld buschauffeurs, maar ook leraren in het onderwijs staken op grote schaal. In de olie-industrie wordt volgens Aarts ook vaak gestaakt, maar over deze onrust lees je minder in het nieuws.

Wat volgens hem veel mensen ook niet weten is dat vrouwen in Iran sinds jaar en dag autorijden. ,,En ze werken werkelijk overal. Tot in de top van het bedrijfsleven. Vrouwen zijn economisch heel actief. Vrouwen in Iran nemen volop deel aan het publieke leven.’’

Net als Aarts ziet Younes Saramifar, cultureel antropoloog aan de Vrije Universiteit in Amsterdam de protesten niet alleen als een verzet tegen de hidjab. Het verhaal van Mahsa ligt hem na aan het hart. Saramifar: ,,Mahsa was een Koerdisch meisje dat deel uitmaakte van de soennitische minderheid in Iran. Ze woonde in Samandaj in Koerdistan en was op bezoek in Teheran. Als Mahsa sjiitisch en uit de omgeving van Teheran afkomstig was geweest, dan had de zedenpolitie niet op dezelfde hardhandige manier opgetreden.’’

Saramifar: ,,De discussies en protesten in Iran gaan te weinig over de onderdrukking van etnische minderheden.’’ Het land kent vele groeperingen waarvan de overgrote meerderheid sjiitisch is. Volgens Saramifar worden de filmpjes van vrouwen op sociale media die uit protest hun haren knippen in westerse media meestal eenduidig uitgelegd als protest tegen het verplicht dragen van een hidjab.

Volgens Saramifar staan deze vrouwen, die niet allemaal in Iran wonen, in een soort internetbubbel met elkaar in contact en maken zij deze filmpjes als erkenning voor elkaars leed, om elkaar te troosten en een hart onder de riem te steken over wat er zich afspeelt in hun thuisland. De vrouwen die wel in Iran wonen en toegang hebben tot het internet via een kostbare VPN-verbinding maken volgens hem onderdeel uit van de hogere welvaartsklasse in Iran. Deze vrouwen lopen het risico om opgepakt te worden. Saramifar: ,,Degenen die wij in de gaten moeten houden zijn de mensen in Iran die met direct gevaar voor eigen leven de straat opgaan om te protesteren tegen de onderdrukking van etnische minderheden.’’

Bekijk onze nieuwsvideo’s in onderstaande playlist: