Geweld in Israël laait gevaarlijk op na aantreden regering-Netanyahu

Zelfs de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken wist begin deze week niet wat hij voor positiefs moest zeggen. De vertegenwoordiger van de belangrijkste bondgenoot van Israël was op bezoek in Jeruzalem, en kwam niet verder dan een oproep tot kalmte, de constatering dat dit ‘een belangrijk moment’ is en een pleidooi voor het in stand houden van ‘onze gezamenlijke waarden’.

In de maand voorafgaand aan zijn bezoek zijn er meer dan dertig Palestijnen en zeven Israëli’s omgekomen door geweld. Zo vond er een grote clash plaats in het vluchtelingenkamp van Jenin, op de westelijke Jordaanoever. Voor de Palestijnen is dit extra pijnlijk, omdat daar in 2002 (op het dieptepunt van de Tweede Intifada) tientallen doden vielen bij een grote militaire actie. En vorige week vrijdag werden er zeven Israëli's doodgeschoten bij een synagoge in Oost-Jeruzalem. Tijdens de aanwezigheid van Blinken stierf er een Palestijn bij een militair checkpoint in Hebron. En toen de minister was vertrokken, voerde het Israëlische leger gisterochtend vroeg aanvallen uit op doelen in de Gazastrook. Geweld is natuurlijk geen vreemde in dit ontvlambare gebied, maar het is lang geleden dat het zo heftig was.

De opleving komt niet uit de lucht vallen. Sterker: het is precies waar veel mensen bang voor waren toen het nieuwe kabinet van Benjamin Netanyahu aantrad. De record-premier (al zes termijnen) won de verkiezingen van afgelopen november. Dat was op zich al een schok, want hij moest in 2021 nog het veld ruimen na verdenkingen van corruptie. Hij is altijd blijven ontkennen en haalde zijn gram toen zijn opvolger Naftali Bennett het ook niet redde. Maar het werd nog erger toen hij zijn nieuwe partners en kabinet presenteerde.

De coalitie die nu Israël regeert, is de meest religieuze en compromisloze in de geschiedenis van het land. Netanyahu’s conservatieve Likud-partij steekt bleekjes af bij de religieuze zionisten, ultra-orthodoxen en extreemrechtse nationalisten uit de rest van het gezelschap. Hun belangrijkste boodschap, in letterlijke bewoordingen: ,,Het Joodse volk heeft het exclusieve en onvervreemdbare recht op alle gebieden in Israël.” Dat betekent feitelijk dat er geen plaats is voor Palestijnen, en dat betekent weer dat de zogenaamde twee-statenoplossing (een Palestijnse én een Joodse staat in het voormalige mandaatgebied Palestina) uit zicht is verdwenen.

Dit is slecht nieuws voor de 2,5 miljoen Palestijnen op de westelijke Jordaanoever. Die moeten dat gebied al delen met 600.000 Joodse kolonisten, en dat worden er als het aan de regering ligt alleen maar meer. Het officiële beleid is ‘het verder bevorderen en ontwikkelen van [Joodse] nederzettingen in alle delen van Israël’, inclusief ‘Judea en Samaria’ (ofwel de westelijke Jordaanoever). Er bestaat internationaal grote weerstand tegen het uitbreiden van de nederzettingen, zelfs bij de Amerikanen, maar dat lijkt de nieuwe regering niet te deren. Ze gaat er zelfs met gestrekt been in.

Zo is Itamar Ben-Gvir, leider van de extreemrechtse coalitiepartij Otzma Yehudit (Joodse Kracht), benoemd tot minister van Nationale Veiligheid. Hij woont zelf op de Westoever, is eerder veroordeeld voor racisme en steun aan een Joodse terreurorganisatie, en is nu verantwoordelijk voor de politie. Hij kondigde meteen een strenger regime aan voor Palestijnse gevangenen. En de kolonisatie van de Westelijke Jordaanoever is in handen van Bezalel Smotrich, leider van de partij Religieus Zionisme en minister van Financiën. Ook hij is ooit opgepakt wegens ‘Joods terrorisme’, presenteert zichzelf als ‘trotse homofoob’ en vindt een gayparade ‘erger dan bestialiteit’.

Netanyahu belofte van ‘vrede en bescherming van burgerrechten’ kan inmiddels op de nodige scepsis rekenen. Velen geloven sowieso dat zijn omstreden coalitie in wezen een actie is om een veroordeling voor corruptie te ontlopen. Er ligt al een voorstel van de nieuwe meerderheid om alle onderzoeken te staken. Ook een plan om het parlement de mogelijkheid te geven uitspraken van het Hooggerechtshof terug te draaien, heeft een storm van kritiek losgemaakt. Al wekenlang wordt hier massaal op straat tegen geprotesteerd. De nieuwe regering heeft in korte tijd niet alleen de Palestijnen op scherp gezet, maar, zo waarschuwen waarnemers: ook in Israël zelf zijn twee kampen ontstaan.