Help, de zuidpool smelt!

Dat blijkt uit de meest uitgebreide studie naar het ijs op Antarctica ooit, die woensdagavond is gepubliceerd in wetenschapsblad Nature. In de afgelopen tien jaar is het ijsverlies er verdrievoudigd: van 75 naar 219 miljard ton per jaar. 

Over die onvoorstelbaar grote berg ijs wisten we tot nu toe betrekkelijk weinig. Als het over smeltende ijskappen gaat, gaat het bijna altijd over de Noordpool. Over de slinkende gletsjers op Spitsbergen, over de ijsbeer die jachtterrein verliest door afbrokkelende ijsschotsen, over Groenland dat steeds groener wordt.

Op de Zuidpool, waar het zelfs in de zomer doorgaans twintig graden vriest, leek het helemaal niet zo slecht te gaan. Maar eigenlijk was daar niet zoveel over bekend, zegt Van den Broeke, die zelf vier onderzoeksexpedities naar het continent ondernam. ,,Antarctica is zo immens groot, guur en ontoegankelijk dat het enorm lastig is om daar goede metingen te doen.'' 

Nu blijkt ook Antarctica dus echter veel sneller te smelten dan gedacht. De onderzoekers ontdekten dat door gegevens te combineren die afgelopen 25 jaar zijn verzameld door maar liefst 44 verschillende instellingen. Zo konden ze uit satellietgegevens van de Nasa en de Europese Ruimtevaartorganisatie (ESA) aflezen dat de ijsmassa daadwerkelijk slinkt. 

Hoe kan het ijs smelten op een plek waar de temperatuur nooit boven het vriespunt komt? Door het opwarmende zeewater, verklaart Van den Broeke. ,,Van onderaf smelt het ijs door de oceaan.'' 
De ijskap die het land van Antarctica bijna volledig bedekt, strekt zich namelijk uit tot ver en diep in de zee. Tot op honderden meters diepte staan de ijsplaten in contact met het zeewater. ,,Met een temperatuur van 3 of 4 graden bevat dat genoeg energie om het ijs te laten smelten. Dat gebeurt niet alleen in de zomer, maar gaat het hele jaar door.'' 

Het smeltende Zuidpoolijs heeft de zeespiegel afgelopen 25 jaar al ruim 7 millimeter doen stijgen. Waarvan 3 millimeter, ofwel 40 procent, in de afgelopen vijf jaar. Van den Broeke: ,,Dat is niet niks. Door variaties in sneeuwval schommelt het ijsverlies per jaar, maar de grote lijn is heel duidelijk.''

Het Wereld Natuur Fonds vindt de conclusies van het nieuwe Nature-onderzoek schrikbarend. ,,Ze bevestigen onze vermoedens over wat er aan het gebeuren is op de Polen'', zegt zegt Gert Polet van het WNF. ,,Klimaatverandering is geen veronderstelling; het is aan de gang in het hier en nu. Antarctica lijkt ver weg, maar het smeltende ijs daar doet onze zeespiegel nu al stijgen. We kunnen niet langer wachten met actie.'' 

Om klimaatverandering te voorkomen, moet de CO2-uitstoot volgens het WNF snel worden teruggedrongen door over te schakelen van fossiele op hernieuwbare energie.'