Hoe China met smeergelden het kobalt van Congo binnenhaalde

Het zijn slechte tijden voor het Chinese imago in Afrika. Een van de grootste en destijds meest in de etalage gezette deals tussen Chinese bedrijven en Afrikaanse landen blijkt toch niet veel anders dan wat sommige westerse bedrijven het continent decennialang aandeden. Met veel corruptie, witwassen en diefstal.

China wilde Congo een alternatief bieden voor de ‘wurggreep’ van de Wereldbank en het Internationaal Monetair Fonds. De gedachte was mooi: Chinese staatsbedrijven beloofden structurele ontwikkelingshulp (aanleg van wegen, ziekenhuizen en scholen) in ruil voor de exploitatie van zeldzame grondstoffen. In het nu spraakmakende geval legden Chinese staatsbedrijven de hand op de kobalt- en kopermijnen in het land. Kobalt is een zeer gewild, zilverkleurig mineraal dat in verschillende toepassingen en industrieën wordt gebruikt, met name voor herlaadbare batterijen en als chips in allerhande elektronica. 

Maar in plaats van het Afrikaanse land dan op te bouwen en op te stuwen in de vaart der volkeren bleken er achteraf tal van louche deals gesloten met vooral relaties en familie van Joseph Kabila, die zelf president van de Democratische Republiek Congo was van 2001 tot 2019. De Chinezen betaalden miljoenen aan smeergeld aan de entourage van de zoon van de in 2001 vermoorde oud-president Laurent Kabila. Minstens 27 miljoen euro verdween zo in de zakken van ‘tussenpersonen’ en louche zakenlieden.

Dat alles blijkt uit een indrukwekkend rapport van het onderzoekscollectief The Sentry. Deze club van onder anderen onderzoeksjournalisten, financiële experts en voormalige magistraten wordt mede gefinancierd door de Amerikaanse acteur en mensenrechtenactivist George Clooney.

Met het onderzoek is voor het eerst grootschalige Chinese corruptie in de Afrikaanse grondstoffenmarkt bewezen, stelt The Sentry. Vooral het blootleggen van de werkwijze van Chinese staatsbedrijven, allemaal nauw verbonden met de Chinese Communistische Partij, zal pijn doen in Peking. Curieus in het verhaal is het handelen van het doorgelichte Chinese concern Sicomines en de rol van de ­Chinese academicus ‘David’ Du Wei (42).

Hij was al sinds zijn jonge jaren bezig met deals in Afrika waarbij hij zich aanvankelijk uitsprak tegen ‘gewetenloze middelen’ die Chinese bedrijven zouden inzetten om lucratieve deals binnen te halen. Volgens The Sentry is juist deze Du Wei een spil in dit Chinese omkoopschandaal dat met name in België - de voormalige kolonisator van Congo - veel aandacht krijgt.

,,Als gewetenloze bedrijven lucratieve projecten willen veiligstellen en obstakels willen laten verdwijnen, besteden ze hun vuile werk soms uit aan tussenpersonen. Dit zijn de louche agenten die de spreekwoordelijke zakken met contant geld opleveren om lokale ambtenaren af ​​te betalen. Ons onderzoek bracht zo’n tussenpersoon, David Du Wei, aan het licht, en beschrijft elke stap van zijn corrupte operatie om een ​​mijnbouwdeal van miljarden dollars op het goede spoor te houden”, zegt John Dell’Osso in een toelichting. Hij is onderzoeker bij The Sentry.

De Chinese deal was bedoeld om de rammelende infrastructuur in Congo te helpen herbouwen en zo ook het leven van de gewone burger te verbeteren. Daarvan kwam weinig terecht, behalve dan dat een kleine groep zijn zakken vulde. Chinese bedrijven pompten miljoenen dollars naar de rekeningen van de Kabila-clan. Alle mooie beloften die werden bezongen bij het sluiten van de deal, bleken gebakken lucht.

Geen enkele van de 31 door Peking beloofde ziekenhuizen werd gebouwd, evenmin als twee aangekondigde universiteiten, zo stelde The Sentry vast. Er zijn echter geen aanwijzingen dat De Wei handelde in opdracht van de Chinese regering, denken de Amerikaanse onderzoekers. De ­corruptie met verzonnen mededelingen, valse contracten en facturen draaide om zelfverrijking.

Van Chinese kant werd niet gereageerd op verzoeken om commentaar.

Bekijk onze nieuwsvideo’s in onderstaande playlist: