Impeachment-zitting: ambassadeur volgde ‘orders’ van Trump over Oekraïne, verklaart hij

Hij volgde de ‘orders’ van de president, toen hij Rudy Giuliani betrok bij het Amerikaanse Oekraïnebeleid, getuigde ambassadeur Gordon Sondland in het afzettingsonderzoek rond mogelijk machtsmisbruik tegen president Trump. En Giuliani, advocaat en ex-burgemeester zonder officiële rol in de Amerikaanse overheid, was duidelijk, zei Sondland. Voor-wat-hoort-wat, gold voor de Oekraïners.

Voor  de Oekraïnse president Zelenski zat er alleen een bezoek aan het Witte Huis in, als hij voor specifieke onderzoeken zorgde, getuigde Sondland, die vanuit Brussel namens Trump ook contacten met Oekraïne onderhield. Die onderzoeken gingen met name om Burisma, het bedrijf van een dubieuze oligarch waar de zoon van oud-vicepresident Joe Biden een lucratief baantje had, en een ontkrachte theorie over Oekraïense hulp aan Democraten in de verkiezingen van 2016.

Sondland bevestigde daarmee dat Trump het Amerikaanse buitenlandbeleid gebruikte om Biden, een potentiële tegenstander in de verkiezingen van volgend jaar,  te raken – een verdenking die voor Democraten reden is een poging te wagen Trump te laten ontslaan.  ,,Meneer Giuliani uitte de wensen van de president van de Verenigde Staten, en we wisten dat deze onderzoeken belangrijk waren voor de president,” zei Sondland.

De onderzoeken leken bedoeld om Biden te schaden, niet om het bestrijden van mogelijke corruptie, zoals Trump en zijn partij volhouden. ,,Hij moest de onderzoeken aankondigen, hij hoefde ze niet daadwerkelijk te doen, begreep ik,” zei Sondland. Hem werd duidelijk, verklaarde hij, dat ook honderden miljoenen dollars aan belangrijke militaire hulp voor Oekraïne pas vrijgegeven zou worden als de onderzoeken er kwamen. ‘Twee plus twee is vier’, noemde Sondland die conclusie. Dus probeerde hij de Oekraïense president te bewegen zo’n onderzoek aan te kondigen.

Alle betrokkenen in Washington wisten daarvan, zei Sondland. De minister van Buitenlandse Zaken, Mike Pompeo, bijvoorbeeld, en later ook vicepresident Pence. ,,Iedereen was op de hoogte. Er was geen geheim,” zei Sondland. ,,Onze inspanningen zijn gemeld en goedgekeurd. Niet één keer herinner ik me dat bezwaar werd gemaakt.” Oftewel: volgens Sondland was dit geen project van een wat al te ondernemende medewerker, zoals Republikeinen wel voorspiegelen, maar beleid dat rechtstreeks uit Washington kwam.

Belangrijk: Sondland zei óók dat de president hem nooit direct gezegd heeft dat de onderzoeken een voorwaarde waren voor het hulpgeld. Zijn adjudant Giuliani evenmin, erkende Sondland. De Republikeinse ondervrager wilde dan ook weten of Sondlands indruk van de wensen van de president wel klopte. Toen Sondland Trump zelf vroeg wat hij nou van Oekraïne wilde, zei die juist: ,,Ik wil niets, ik wil geen voor-wat-hoort-wat. Zeg Zelenski dat hij het juiste doet”, zo verklaarde de ambassadeur.

Bovendien is Sondland geen al te betrouwbare getuige gebleken. Hij liet zaken weg in eerdere verklaringen en voelde zich geroepen zijn eerste getuigenis bij te stellen. Hij zweeg over een telefoontje waarin Trump hem expliciet naar ‘de onderzoeken’ vroeg. Belangrijke details zegt hij zich niet te herinneren. Hij gaf eerder toe dat hij zijn connecties met de president wel eens opklopte, en diplomaten oordelen dat hij de neiging had hun processen te doorkruisen en te ‘freelancen’.

Volgens Sondland is zijn geheugen ‘niet perfect’ geweest, omdat hij geen toegang krijgt tot archieven en telefoondata van het ministerie van Buitenlandse Zaken om het op te frissen. Hij had zo vaak met de president gesproken, zo verdedigde hij zich, dat niet al die gesprekken hem even helder voor de geest staan.

Maar Trump probeerde zijn connectie met de rijke campagnefinancier die hij zelf tot ambassadeur in Brussel benoemde te relativeren. ,,Ik ken hem niet goed, ik heb niet vaak met hem gesproken. Dit is geen man die ik goed ken. Maar hij lijkt me een aardige kerel,” zei hij in een korte verklaring voor het Witte Huis. Het belangrijkste, schreef hij met een dikke zwarte stift in het notitieboek dat hij vasthield tijdens zijn verklaring, zijn de woorden die hij sprak tegen Sondland: ‘Ik wil niets’.