Nederlands-Spaans hersenimplantaat laat blinde vrouw weer zien: ‘Binnen 10 jaar op de markt’

De 57-jarige Bernardeta Gómez, die zestien jaar geleden blind werd door een zenuwaandoening, kreeg het implantaat als eerste. Het bestaat uit 96 elektroden. Dat zijn stroomgeleiders waarmee een elektrische stimulatie wordt toegediend. Het toestel werd bij Gómez geplaatst in het achterste deel van haar hersenen, dat verantwoordelijk is voor het zicht. Door het implantaat kon ze opnieuw verschillende patronen en letters herkennen. De vrouw was zelfs in staat om een eenvoudige versie van het computerspel Pacman te spelen. Zodra ze van het systeem wordt losgekoppeld, valt haar zicht weer volledig weg. 

,,Ik kreeg het implantaat drie jaar geleden. Tijdens de eerste onderzoeksfase boekten we niet veel vooruitgang, daarom wou ik het experiment verlengen. Na een tijd begon ik veranderingen op te merken. Zo kon ik heel felle ‘sterretjes’ zien in verschillende vormen”, aldus de 57-jarige vrouw. Die ‘sterretjes’ zijn fosfenen, een visueel fenomeen in de vorm van flitsen of witgele bolletjes bij externe druk op de oogballen. Mensen die bijvoorbeeld in hun ogen wrijven kunnen fosfenen zien. 

De wetenschappers activeerden de elektroden een voor een en brachten op die manier de fosfenen op gang. Zodra het brein van Gómez gewend was geraakt aan het systeem, activeerden de onderzoekers steeds meer elektroden. ,,Toen begon ik rechthoeken en vierkanten te zien en kon ik zelfs patronen van elkaar onderscheiden. Zo zag ik het gezicht van een persoon en een hond”, zegt de vrouw. ,,Het was een echte ervaring, ik heb er geen woorden voor”, klinkt het. 

_{Tekst gaat verder onder afbeelding.}

Pieter Roelfsema, hoofd van het Nederlands Herseninstituut, vertelt trots over de rol van Nederlandse onderzoekers bij het project: ,,We werken al enige tijd met de Spaanse universiteit samen om dit onderzoek op te zetten. Zo hebben wij hier onderzoek gedaan naar de implantaten bij apen, en daarbij waren de resultaten al verbazingwekkend goed.”

Hij ziet zeker mogelijkheden in het implantaat. ,,De resultaten in Spanje zijn nog maar het begin. Iedere elektrode kun je vergelijken met een pixel of een lampje op een matrixbord. Waar het implantaat in Spanje nu met 96 van die pixels ingezet is, zagen we dat het bij apen ook werkte met ongeveer 1000 pixels. Je kunt je voorstellen dat je dan veel scherper beeld krijgt. Door samen dit soort projecten op te zetten, hopen we snel mooie resultaten te bereiken.” Hij verwacht binnen tien jaar een eerste versie van het implantaat op de markt te kunnen brengen. ,,Ik ben veel te ongeduldig om er nog langer op te wachten.”

Het Nederlands Herseninstituut is een inzamelingsactie gestart om onderzoek naar het implantaat te ondersteunen. ,,Dit implantaat kan zo veel mensen helpen, maar het moet nog wel goed doorontwikkeld worden”, aldus Roelfsema. Zo zit het implantaat nu nog maar op een klein deel van het wel 25 vierkante centimeter grote oppervlak waar je zicht zit in de hersenen, en stoten de hersenen het implantaat nu na een jaar af. ,,Je wilt mensen natuurlijk niet voor een jaar het plezier doen dat ze weer iets kunnen zien, en daarna weer teleurstellen.” 

Met het project Bring INsight, onder andere opgezet door de blinde ondernemer Hein Noortman, hoopt het Herseninstituut in totaal 6 miljoen euro op te halen zodat het implantaat zo snel mogelijk voor zo veel mogelijk mensen beschikbaar komt. Kijk hier voor meer informatie.

Bekijk onze meest bekeken nieuwsvideo’s in onderstaande playlist: