Turkije staakt verzet tegen Navo-lidmaatschap Zweden en Finland

Turkije, Zweden en Finland hebben een gezamenlijk memorandum getekend waarin ze verklaren elkaars veiligheid te waarborgen. Dat ‘beantwoordt de zorgen van Turkije’, zegt secretaris-generaal Jens Stoltenberg van de Navo.

Zweden en Finland beslisten vorige maand dat ze zich willen aansluiten bij de Navo, en wel zo snel mogelijk. Binnen de westerse militaire alliantie zijn ze veiliger dan met een neutrale opstelling erbuiten, denken ze sinds de Russische inval in Oekraïne. Maar ze stuitten onverwacht op verzet van Turkije.

De regering in Ankara eiste onder meer dat de twee aspirant-leden harder zouden optreden tegen de Koerdische PKK, die geldt als een terreurorganisatie, en tegen de Gülenbeweging. Ook eiste Ankara dat beperkingen voor wapenhandel met Turkije van tafel zouden gaan.

Zweden en Finland verklaren onder meer dat ze de Koerden die in Syrië tegen onder meer IS hebben gevochten niet langer zullen steunen. Turkije beschouwt hen als een arm van de PKK. Ook gaan ze voortaan als ‘solidaire’ bondgenoten om met wapenexporten naar Turkije.

Stockholm en Helsinki zijn verder bereid om met Ankara samen te werken aan de uitlevering van terreurverdachten aan Turkije, zegt Stoltenberg. Maar zij blijven wel beschermd door bijvoorbeeld het mensenrechtenverdrag. Ook de Finse president Sauli Niinistö maakt de kanttekening dat zijn land ‘natuurlijk blijft werken volgens zijn eigen wetten’.

De Navo was er veel aan gelegen de Turkse bedenkingen snel weg te nemen. Zolang Ankara hun toetreding dwarsboomde, bleven Zweden en Finland bungelen zonder de bescherming van het militaire bondgenootschap en klonk de luidkeels beleden eensgezindheid van de westerse alliantie wat schril.

De Nederlandse ministers op de Navo-top in Madrid zijn opgetogen dat Turkije de toetreding van Zweden en Finland niet langer dwarsboomt. Buitenlandminister Wopke Hoekstra spreekt van ‘geweldig nieuws’. Dat is ‘heel goed, juist nu eenheid zo belangrijk is’, aldus Hoekstra.

Ook defensieminister Kajsa Ollongren is ‘heel verheugd'. Zij houdt nog een slag om de arm, omdat alle Navo-leden het lidmaatschap van de twee landen nog moeten bekrachtigen.

_{Tekst gaat verder onder afbeelding}

De dertig Navo-lidstaten, Turkije nu inbegrepen, zullen Zweden en Finland op de driedaagse top uitnodigen lid te worden. Dan begint toetredingsoverleg dat de twee landen voor het lidmaatschap moet klaarstomen. Maar dat hoeft niet lang te duren omdat ze al jaren heel nauw met de alliantie optrekken.

Een belangrijker obstakel vormen de parlementen van de lidstaten, die de twee hun fiat moeten geven. Vooral Nederland neemt daarvoor doorgaans veel tijd, maar de bondgenoten hebben al beloofd zoveel mogelijk haast te maken. Misschien zou het binnen een halfjaar tot een jaar rond kunnen zijn, schatten Navo-bronnen.

De aansluiting van Zweden en Finland bij de Navo geldt als heel belangrijk voor de verdediging tegen Rusland. Daardoor zijn de Baltische leden van het bondgenootschap niet langer geïsoleerde, makkelijke prooien. En de Oostzee, waaraan Sint-Petersburg en de Russische marinehaven Kaliningrad liggen, krijgt trekken van een Navo-binnenzee.

_{Tekst gaat verder onder kaartje}

Goedkeuring van Turkije was cruciaal omdat het militaire bondgenootschap zijn beslissingen bij consensus neemt. Elk van de 30 lidstaten kan een veto uitspreken over een nieuw lid. Turkije, dat het op een na grootste leger van de Navo heeft, is traditioneel voorstander van uitbreiding van de Navo. President Erdogan heeft eerder uitgesproken dat het ‘opendeurbeleid’ van het bondgenootschap de veiligheid in de regio verbetert. Erdogan staat daarom positief tegenover toetreding van Oekraïne en Georgië.

Voor Finland is aansluiting bij de Navo nog een stuk spannender dan voor de Zweedse buren. Het land deelt een ruim 1300 kilometer lange grens met de Russen en het niet-lidmaatschap was een zeer bewuste keuze om Moskou niet op stang te jagen. Een Russische reactie kon niet uitblijven: het Kremlin heeft indirect gedreigd kernwapens in de Baltische regio te plaatsen, als de Navo verder uitbreidt. Als Zweden en Finland zich aansluiten, is een kernwapenvrije Oostzeeregio onmogelijk, aldus de vicevoorzitter van de Russische veiligheidsraad, oud-president Dmitri Medvedev.

Kijk hier onze video's over de oorlog in Oekraïne: