Tata Steel stopt met kolen: binnen tien jaar over op waterstof

Staalconcern Tata Steel gaat in Nederland bij zijn staalproductie overstappen op aardgas en uiteindelijk op waterstof. Daarmee kan net zo goed staal gemaakt worden als met kolen, maar het zorgt voor minder uitstoot van CO2 en fijnstof. Een eerder plan om CO2 op te slaan in de Noordzee is van tafel.

Het duurt waarschijnlijk wel nog tot 2030 voor het hoogovencomplex in IJmuiden deels op gas of waterstof draait. Nu zijn er nog twee hoogovens die op kolen werken. Daarvan moet er dan nog een over zijn, die later kan worden gesloten. Of de fabrieken rond 2030 al op waterstof werken, kan Tata Steel nog niet zeggen. De beschikbaarheid van voldoende groene waterstof is op dit moment nog heel klein.

Ook veel andere zaken moeten nog worden uitgewerkt. Zo is nog niet bekend hoeveel geld er geïnvesteerd moet worden, met hoeveel de CO2-uitstoot wordt teruggebracht en wat de stap precies betekent voor de werkgelegenheid. Er komt volgens het bedrijf veel voorbereiding bij kijken. Daarbij gaat het ook om het verkrijgen van subsidies en de benodigde vergunningen en het aanleggen van infrastructuur.

Zolang het bedrijf nog niet is overgestapt op waterstof, zou het tijdelijk de deuren moeten sluiten. Dat vindt  voorzitter Jan de Jong van de Stichting Schapenduinen, die spreekt namens een aantal stichtingen die de belangen van de omwonenden van Tata Steel en de natuur vertegenwoordigen. ,,Pas als er geen gevaar meer is voor de gezondheid, kan Tata wat ons betreft verder met de productie.’’

De keuze voor waterstof in plaats van kolen is prima, vindt De Jong die de milieuvoordelen inziet. Maar de omwonenden schieten daar nog jaren niets mee op. ,,De fabriek moet nog aangelegd worden en infrastructuur ontwikkeld. Dat duurt jaren.”

Advocaat Bénédicte Ficq, die eerder dit jaar namens ruim 1100 mensen en tien stichtingen aangifte deed tegen Tata Steel, vindt de aankondigingen van Tata Steel ook niet voldoende. Voor haar cliënten is het belangrijk dat de smerigste onderdelen van het hoogovencomplex zo snel mogelijk worden gesloten. Ze wijst erop dat er in de omgeving ook kinderen buiten spelen, die daarbij met allerlei schadelijke stoffen in aanraking komen. Een meerjarenplan als waarmee Tata Steel nu is gekomen, lost dat niet op.

Ook poetst de stap de strafbaarheid van de vervuiling van de afgelopen jaren niet weg, aldus Ficq die doorgaat met de strafzaak. De advocaat staat onder meer nabestaanden bij, omwonenden met gezondheidsklachten, ernstig zieke (oud-)medewerkers en mensen die vanwege gezondheidsklachten verhuisd zijn.

Directievoorzitter Hans van den Berg van Tata Steel Nederland spreekt van een radicale koerswijziging. ,,Dat doen we niet alleen omdat dit goed is voor het klimaat, maar juist ook omdat deze oplossing het beste is voor de omgeving.’’ Van den Berg belooft de omwonenden dat de omgeving op en rond het fabrieksterrein zal verbeteren. ,,Binnen acht jaar ziet het er hier heel anders uit. Minder schoorstenen en andere installaties.’’

Eerder dit jaar liep een overname van de Nederlandse tak van Tata Steel aan de Zweedse branchegenoot SSAB nog stuk, omdat de mogelijkheden tot verduurzaming niet goed aansloten op de duurzaamheidsplannen van de Zweden. Ook vanuit de FNV was er kritiek. De vakbond kwam zelf met een plan voor een overstap naar waterstof om het voortbestaan van de staalfabrikant en daarmee circa 10.000 banen in Nederland zeker te stellen. Dat leidde vervolgens tot een onderzoek naar de beste manier om de staalproductie te verduurzamen.

De Tweede Kamer is aan zet nu Tata Steel heeft gekozen om het staalbedrijf te verduurzamen. Dat stelt vakbond FNV in een eerste reactie. Cihan Lacin, bestuurder FNV Metaal: ,,De subsidie die Tata aan wilde vragen voor CO2-opslag is nu niet meer nodig. De Tweede Kamer moet nu zorgen dat die subsidie ook kan worden ingezet voor andere en in dit geval betere vergroeningsplannen. De keuze die Tata Steel vandaag heeft aangekondigd voor dit groene FNV-plan, is de enige juiste richting voor het bedrijf, de medewerkers, de omgeving en het klimaat.’’

Ook Ingrid Thijssen, voorzitter VNO-NCW reageert enthousiast op het nieuws: ,,Dit is een buitengewoon belangrijke stap. Dit is niet alleen goed nieuws voor Tata Steel, maar ook goed nieuws voor Nederland, de omgeving en het klimaat. Op deze manier kan Nederland uitgroeien tot dé plek waar de verduurzaming van de industrie als eerste plaatsvindt. We hebben allemaal gezien tijdens corona hoe belangrijk het is om in Europa en Nederland een eigen sterke basisindustrie te hebben én houden.”

Bekijk hier al onze video’s over de economie: