Maartje (34) kampte met een koopverslaving: ‘Ik had meerdere serviezen’
Iets kopen terwijl je het niet nodig hebt, het overkomt iedereen weleens. Maar voor mensen met een koopverslaving blijft het niet bij een uitzondering. Ze kunnen niet stoppen met shoppen. Alles voor een shotje dopamine.
De 34-jarige Maartje Oliemans heeft het zogenoemde Triple X-syndroom, dat zich uit in een bipolaire stoornis. In haar manische periodes kon ze zich vaak niet beheersen en bleef ze kopen. Voor die koopverslaving is ze inmiddels behandeld.
We noemen iets al heel snel ‘verslavend’
,,Ik had altijd al moeite gehad met emotieregulatie”, vertelt ze. ,,Vanaf het moment dat ik geld had, ben ik gaan uitgeven. Waar anderen naar de fles grepen, ging ik kopen als ik me niet fijn voelde. Ik kocht allerlei dingen die ik niet nodig had: snaaiwerk, bloempotten, tijdschriften, geurkaarsen, boeken over onderwerpen waarvan ik achteraf dacht: ‘hier ben ik helemaal niet in geïnteresseerd’.”
Hoewel het voor Oliemans duidelijk was, is er discussie over de term koopverslaving. ,,Het beloningscentrum dat bij alcohol en drugs een belangrijke rol speelt in het brein, treedt waarschijnlijk ook op bij iets als kopen. Maar niet in dezelfde mate”, stelt Linda Heintzbergen, manager behandelzaken bij verslavingskliniek Jellinek. Met een koopverslaving kan je dan ook niet bij de kliniek terecht. ,,Wat je de laatste jaren ziet, is dat we al heel snel iets ‘verslavend’ noemen. Heel veel spullen kopen, is niet hetzelfde als verslaafd zijn.”
,,De koopverslaving staat inderdaad niet beschreven in de DSM”, verwijst verslavingsdeskundige Peggy-Sue Figueira naar het diagnostische handboek. ,,Hierdoor is het lastig te koppelen aan een behandelplan, waardoor je niet altijd verzekerd naar een kliniek kan.”
Ze vindt dit onterecht. ,,Koopverslaving wordt niet altijd even serieus genomen, terwijl het wel degelijk een groot probleem kan zijn. En dat het beloningssysteem – zoals Jellinek stelt – bij drank en drugs een belangrijkere rol speelt, daar ben ik het niet helemaal mee eens.” Bovendien ziet Figueira de problematiek die het gedrag met zich mee kan brengen. Meerdere keren behandelde ze zelf iemand met een koopverslaving.
Een bijkomend probleem: het is over het algemeen minder zichtbaar dan een drank- of drugsverslaving. ,,Dat zie je meestal uiteindelijk aan iemands uiterlijk. Iemand die een koopverslaving heeft, ziet er vaak normaal uit. Het is een verslaving die je gemakkelijk kunt verstoppen.”
Meerdere serviezen
Als Oliemans zich niet goed voelde, nam haar drang om te kopen toe. ,,Dan kocht ik periodes lang elke dag dingen, soms veel te duur. Mijn huis stond bomvol met spullen die ik niet nodig had. Zo had ik meerdere serviezen. Toch had ik steeds weer de drang om te kopen.” Dat haar huis langzaam begon uit te puilen, zag ze niet. ,,Ik zat midden tussen de rommel op de bank, maar ik zag de overvloed niet.”
,,Dit zien we vaak”, zegt Figueira. ,,De cliënt met koopverslaving heeft meestal ook een dwang- of een bipolaire stoornis. Het hebben van meerdere serviezen is een goed voorbeeld van collectieshoppen, dat vaker voorkomt bij een verslaving, en waarbij je je pas compleet voelt als je de complete collectie bezit.”
Uiteindelijk besloot Oliemans aan de bel te trekken. ,,Mijn therapeut is met mij op zoek gegaan naar de achterliggende reden voor mijn koopverslaving; naar de patronen die ik heb ontwikkeld. De spullen die ik niet nodig had, moest ik terugbrengen. Ik was boos en schaamde me. Soms dacht ik over mijn therapeut: ‘Bitch, hou op’. Maar dat zei ik natuurlijk niet.”
Mijn boodschappen bestel ik online. Anders neem ik toch weer tijdschriften en geurkaarsen mee
Oliemans’ bipolaire stoornis is een extra trigger. ,,Iemand met zo’n stoornis heeft sneller de neiging om bijvoorbeeld veel wisselende seksuele contacten te hebben of veel te gaan kopen”, aldus Figueira. ,,Maar dat betekent niet dat iedereen die bipolair is dat ook daadwerkelijk doet. Uiteindelijk zit er achter veel verslavingen een complexere problematiek.”
Terugvallen door triggers
De therapie van Oliemans slaat aan. ,,Ik heb geleerd dat structuur heel belangrijk voor me is”, vertelt ze. ,,Op tijd opstaan, ontbijten, lunchen, avondeten. Elke dag naar buiten en op tijd naar bed. Daar moet ik me aan houden.”
,,Op het moment dat ik oververmoeid raak of mij minder fijn voel, is de kans groter dat ik weer in mijn oude gewoontes terugval”, legt ze uit. ,,Triggers kunnen me ontregelen, dus die vermijd ik. Mijn boodschappen bestel ik online. Anders neem ik toch weer tijdschriften en geurkaarsen mee. Mijn koopverslaving ligt altijd op de loer, maar op deze manier heb ik het in de hand.”
Structuur is volgens Figueira inderdaad heel belangrijk voor mensen met een verslaving. ,,Bij honger, eenzaamheid, vermoeidheid en stress is de kans op nare gevoelens groot. Die moeten gedempt worden - in dit geval door spullen te kopen.”
Figueira hoopt dat in de toekomst koopverslaving vaker serieus genomen wordt. ,,Net als bij gokken is er bij shoppen sprake van meerdere dopaminepieken. En een verslaving is áltijd ernstig wanneer er negatieve gevolgen zijn waardoor de patiënt vastloopt.”
Meer weten over de werking van verslaving in het brein? Kijk dan onderstaande video:
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
iemand moet het doen
Patholoog Emma (36) bekijkt heel de dag stukjes mens: ‘Ik kom ook alle lichaamssappen tegen’
Werk kan niet altijd leuk zijn, maar waarom kiezen mensen voor het vak van ‘putjesschepper’, deurwaarder of overledenenverzorger? In deze reeks vertellen Nederlanders met zo’n baan over hun werk, waarom ze ervoor kozen en wat het zo interessant maakt. Vandaag: klinisch patholoog Emma Witteveen (36) onderzoekt stukken weefsel van mensen, zoals stukjes darm. -
De valkuilen van online uitverkoop: ‘Zoom altijd in op de naden’
Veel online kledingwinkels hebben uitverkoop. Maar wie online shopt, betreedt een mijnenveld vol slimme verkooptrucs en ongeschreven wetten. Worstel jij met miskopen en moet je vaak pakjes retourneren? Dan helpen deze tips je de typische valkuilen te vermijden. -
PREMIUMGeld & Geluk
‘Vroeger kochten we eens in de drie jaar nieuwe auto’s, nu hebben we ze al vijf jaar’
In deze Mezza-rubriek vragen we lezers naar hun relatie tussen Geld en Geluk. Inge en Eric houden van golf, autoracen en vakanties. ‘Dubai is wel heel duur dit jaar. Dus gaan we twee emiraatjes verder.’ -
Zo deel je wachtwoorden op een veilige manier
We kunnen er kort over zijn: deel je wachtwoord nooit. In de praktijk gebeurt dit echter vaak genoeg. Mocht het om welke reden dan ook toch nodig zijn om je wachtwoord te delen met vrienden of familieleden - omdat je een abonnement op bijvoorbeeld Netflix of Spotify deelt: zo doe je dat veilig. -
superbespaarders
Ilona (40) spaart 700 euro per maand: ‘Broer en zus noemden me vroeger al een ‘potter’’
Sommige mensen kunnen enorm goed met geld omgaan. Of ze nu veel of weinig hebben, ze zijn creatief en mét resultaat. Hoe doen ze dat toch? Elke week laten we hier een superbespaarder aan het woord. Deze keer: Ilona Dieleman-Roelofs (40), die van haar geldmanagement-skills haar beroep maakte.
-
Lezersreacties
Armoede hakt erin: door koopjes ontkomen deze lezers aan geldzorgen
Zuinig aan doen om rond te komen, hoe lukt je dat? In de online serie Superbespaarders reageerden lezers op oud-caféhouder Sandra Doevendans (37) die in veertien jaar tijd een ton aan schulden heeft weggewerkt en nog steeds op haar uitgavenpatroon let. Herkennen lezers haar tips en hoe besparen ze zelf? -
Update6
Rekening drinkwater volgend jaar fiks hoger door inflatie
De rekening voor drinkwater zal volgend jaar sowieso 10 procent oplopen door de hoge inflatie, aldus de topman van Vitens, het grootste drinkwaterbedrijf van Nederland. De stijging van de nota kan ‘op termijn’ zelfs uitkomen op 20 à 25 procent, doordat de waterbedrijven ook duurzame investeringen deels doorberekenen aan klanten. -
PREMIUM
Waarom de kringloop steeds hipper wordt: ‘TikTokkers en influencers showen hun vintage vondsten’
De kringloopwinkel is hipper dan ooit. Het is allang niet meer de mens met de kleine portemonnee die een bezoekje brengt aan tweedehandszaken. Student, jong, oud, júist vermogend: het imago van de kringloop is in de afgelopen jaren compleet veranderd.