‘Er is een bestaand idee dat relaties met stiefouders moeizaam zijn, maar er zijn ook goede verhalen’

Alleen al afgelopen februari werden er 2232 huwelijken ontbonden, in 2019 strandden over het hele jaar ruim 30.000 huwelijken, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. In 1965 waren er nog 6000 scheidingen. ,,Sinds de jaren zestig zijn mensen meer gaan scheiden, dat betekent dat kinderen vaak bij één ouder gaan wonen. Gezinsconstructies worden daarmee steeds ingewikkelder. Ouders krijgen weer nieuwe partners, wellicht komen er halfbroertjes en -zusjes. Ik was benieuwd wat dat deed met de band tussen kinderen en hun ouders”, aldus Van Houdt, die recent op het onderzoek promoveerde. 

Voor het onderzoek werden 6.485 Nederlanders tussen de 25 en 45 jaar en 9.325 van hun (stief)ouders vragen gesteld over hun gezinssituatie (verleden en heden) en familierelaties. Van de volwassen kinderen in het onderzoek waarvan de ouders niet bij elkaar waren, woonde 70 procent als kind bij hun biologische moeder. 

Een geruststellende conclusie: vaak is de band tussen de nieuwe partner van de vader of moeder en het kind goed, slechts in zes procent van de gevallen is écht sprake van een conflict. ,,Er is een bestaand idee dat relaties met stiefouders moeizaam zijn, maar ik was eigenlijk verbaasd over hoeveel positieve verhalen er zijn. Er zijn veel families waar het hartstikke goed gaat.” En dat is belangrijk, stelt de sociologe. ,,Vanuit de overheid komt er steeds meer nadruk op families als sociaal vangnet. Als ouders hulpbehoevend worden, wordt aangemoedigd om eerst in de omgeving te kijken hoe je voor elkaar kunt zorgen”, zegt Van Houdt. 

Toch is het niet alleen maar goed nieuws: er zijn ook gezinnen waar de relatie tussen kinderen en hun (stief)ouders wordt omschreven als afstandelijk en je kunt je afvragen - zo stelt Van Houdt - in hoeverre kinderen zich dan verplicht voelen op latere leeftijd voor deze (stief)ouders te zorgen. ,,Vooral relaties tussen stiefmoeders en stiefkinderen worden als afstandelijk omschreven, de meeste stiefvader-stiefkind relaties zijn juist harmonieus.” 

Een belangrijke rol in de band tussen ouder en kind is namelijk weggelegd voor de biologische moeder. ,,Die band is vaak sterk. Relaties met andere ouders zijn ondergeschikt.” Voorheen was het gebruikelijk - en juridisch vastgelegd - dat kinderen standaard bij hun moeder gingen wonen, maar zelfs nu kinderen vaker bij hun vader gaan wonen of de verdeling meer gelijk is, blijft de band met de biologische moeder sterker dan als een kind bij de vader woont. ,,De regie over het opzoeken van en de band met de vader en de stiefmoeder, ligt daarbij vaak bij de biologische moeder.”

En dat betekent dat vooral stiefmoeders hard moeten werken om een goede band te creëren met hun bonuskinderen, meer dan een stiefvader die bij de biologische moeder woont. ,,De moeder wil dat het goed gaat en kan daar aan bijdragen”, aldus van Houdt. ,,Stiefmoeders moeten meer hordes nemen dan stiefvaders. Van moeders verwachten we bovendien meer, dat ze kinderen beter aanvoelen bijvoorbeeld”, aldus Van Houdt, die ook weet uit andere onderzoeken dat stiefmoeders zich daardoor  vaak in een spagaat bevinden en het moeilijk vinden om te bepalen wat hun rol moet zijn in de opvoeding. 

,,Ik denk dat het beter zal gaan naarmate kinderen meer tijd doorbrengen met de biologische ouder en de nieuwe partner. Samen aan tafel zitten, daar slapen, en een zekere routine ontwikkelen”, aldus Van Houdt. Ze gaat haar onderzoek nu voortzetten in Zweden, waarbij ze vooral de effecten op jongere kinderen zal onderzoeken.

Volg al het nieuws over Gezin via ons ook via Twitter en Facebook.

Dit artikel verscheen eerder op deze site op 8 april 2021