‘Prematuur ben je voor de rest van je leven, dus blijf er aandacht aan geven’

Meestal duurt een zwangerschap 37 tot 42 weken. Maar soms loopt het anders. In Nederland ligt de behandelgrens voor extreem vroeggeboren kinderen op 24 weken. De kans op overleven neemt significant toe met elke week dat de zwangerschap langer heeft geduurd. Na 28 weken is de overlevingskans ongeveer 95 procent.

,,Lange tijd lag de focus op het in leven kunnen houden van te vroeg geboren kinderen,” vertelt gedragswetenschapper Fabienne Naber, verbonden aan Het Kleine Heldenhuis, een opleidings- en kenniscentrum op het gebied van prematuriteit. ,,Als een baby’tje dan op gewicht was en het goed deed, dan mocht het naar huis. Bij de mogelijke effecten van de bijzondere start op de verdere ontwikkeling werd nauwelijks stilgestaan.”

Tegenwoordig wordt de ontwikkeling van kinderen die geboren zijn bij een zwangerschapsduur korter dan 30 weken op vaste leeftijdsmomenten opgevolgd bij een Neonatale Intensive Care Unit (NICU). Daarnaast krijgen ouders van baby’s die voor 32 weken zijn geboren, sinds kort ook het ToP-programma (Transmurale Ontwikkelingsondersteuning voor Prematuur geboren kinderen) aangeboden, waarbij een gespecialiseerde kinderfysiotherapeut in het eerste levensjaar twaalf keer op huisbezoek komt en ouders inzicht geeft in het gedrag en de ontwikkeling van hun kind.

Toch valt in de ondersteuning van ouders van te vroeg geboren kinderen volgens Naber nog winst te behalen. ,,Ouders worstelen vaak met een schuldgevoel en stress, waardoor ze minder goed in staat zijn om in te spelen op wat hun kind nodig heeft. Door ouders al in het ziekenhuis goed te ondersteunen en inzichten te bieden, kun je de ouder-kindinteractie positief beïnvloeden en sociaalemotionele problemen zoveel mogelijk voor zijn.”

Zo kan buidelen, waarbij het kindje op de blote borst van de vader of moeder wordt gelegd, helpen om stress te reduceren. ,,Te vroeg geboren kinderen ervaren enorm veel stress,” vertelt Naber. ,,Dat heeft een remmend effect op de ontwikkeling van het brein. Buidelen is dus niet alleen goed voor de hechting van een kind met de ouders, maar ook om stress te verlagen en daarmee de ontwikkeling van het brein te stimuleren.”

In een recent onderzoek werd vroeggeboorte in verband gebracht met lagere schoolresultaten van 12-jarigen. Voor het onderzoek zijn de Cito-scores van 4677 te vroeg geboren kinderen (voor 30 weken) vergeleken met de resultaten van hun op tijd geboren leeftijdsgenoten die 40 weken in de baarmoeder hadden doorgebracht. Zo’n 10 procent van deze premature kinderen bleek speciaal onderwijs nodig te hebben. Ook scoorden de te vroeg geboren kinderen minder goed op taal en rekenen en hadden zij een lager schooladvies dan hun leeftijdsgenoten.

,,Met veel premature kinderen gaat het best goed,” benadrukt Van Baar. ,,Zo redt 90 procent zich in het reguliere onderwijs. Maar we zien ook dat een deel speciale aandacht nodig heeft. Voor matig te vroeg geboren kinderen, na 32 weken, gebeurt nu eigenlijk niets extra’s. Toch zien we dat ook zij minder goed functioneren. Dat is misschien niet heel dramatisch want ze vallen niet extreem vaak uit, maar ze hebben bijvoorbeeld vaker moeite om zich te concentreren.”

Prematuriteit verdient meer aandacht, vinden beide deskundigen. ,,De zorgen moeten niet overheersen,” vindt Van Baar, ,,maar het is goed om je ogen open te houden en alert te blijven op mogelijke effecten. Dat betekent ook dat we ouders van te vroeg geboren kinderen zo goed mogelijk moeten ondersteunen: wat heeft jouw kindje extra nodig om tot bloei te komen?”

Die speciale aandacht blijft nodig, vindt ook Naber. ,,Er wordt wel gezegd: vanaf 2-jarige leeftijd corrigeren we niet meer voor de leeftijd en ben je niet meer prematuur. Maar dat kan helemaal niet. Prematuur ben je voor de rest van je leven. Het aantal weken dat je in de buik van je moeder hebt doorgebracht, verandert niet.”

Dat kan bijvoorbeeld een rol spelen bij het moment dat een kind naar de basisschool gaat, stelt Van Baar. ,,Een verschil van drie maanden kan op die leeftijd bepalend zijn voor de vraag of een kind eraan toe is om naar school te gaan. Het is goed om daarbij stil te staan.”