Dit gebeurt er met de winst van een zorgverzekeraar

Toen het huidige zorgstelsel in 2006 werd ingevoerd, verwachtte de overheid dat de zorgpremie 850 euro zou gaan bedragen. Afgelopen Prinsjesdag maakte de overheid bekend dat de zorgpremie voor 2023 naar verwachting 1650 euro gaat bedragen. Daarmee is de zorgpremie in zestien jaar tijd zo goed als verdubbeld. Een stijging die ruim boven het inflatiecijfer ligt.

Waar blijft dat geld? Bij zorgverzekeraars, wordt vaak gezegd. Geregeld wordt gesproken over ‘de woekerwinsten van zorgverzekeraars’. Maar is dat beeld wel terecht? De meeste zorgverzekeraars zijn namelijk verenigingen of coöperaties; organisaties zonder winstoogmerk.

Uitzonderingen zijn er ook. Zo is a.s.r. beursgenoteerd en Achmea is voor 31 procent in handen van de Rabobank. Al is de Rabobank weer een coöperatie. Maar binnen a.s.r. is het zorgbedrijf (waar onder andere het merk Ditzo onder valt) een zelfstandige entiteit zonder winstoogmerk, zegt Jordi van Baardewijk van a.s.r.

Ook bij Achmea (met de merken De Friesland, FBTO, ZilverenKruis en Prolife) zijn de zorgactiviteiten ondergebracht in een zelfstandig onderdeel. ,,We zouden meer kunnen benadrukken dat we geen winstoogmerk hebben”, zegt Christine Rompa van Zilveren Kruis.

Zonder winstoogmerk betekent niet dat zorgverzekeraars geen winst kunnen maken. Er kan tenslotte altijd geld overblijven en dat is dan winst. Er zijn alleen geen aandeelhouders om het aan uit te keren, zoals bij beursgenoteerde bedrijven als Unilever, Shell of Facebook. Als er bij zorgverzekeraars onderaan de streep geld overblijft, zijn er drie opties: investeren in zorg, in de spaarpot of teruggeven aan verzekerden.

De voornaamste taak van zorgverzekeraars is de inkomsten en uitgaven in balans houden. Feit is dat die inkomsten stijgen; de zorgpremies gaan tenslotte omhoog. Maar ook de uitgaven gaan omhoog. Door vergrijzing en duurdere behandelingen rijzen de zorgkosten de pan uit.

Van elke euro die verzekerden Zilveren Kruis aan premie betalen, gaat 97 cent naar de zorg. Voor verzekeraars is medisch specialistische zorg de grootste kostenpost voor zorg die vanuit de basisverzekering wordt vergoed. Ziekenhuiszorg is jaarlijks goed voor zo’n 25 miljard euro. Geneesmiddelen staan met zo’n 5 miljard euro op plek twee en huisartsen maken met zo’n 4 miljard de top drie compleet - gevolgd door verpleging en verzorging, GGZ en hulpmiddelen.

Zorgverzekeraars hebben dan wel geen winstoogmerk, ze zijn wel geld kwijt aan bedrijfskosten. Die wisselen per verzekeraar. De één heeft tenslotte een mooier kantoor en geeft meer uit aan reclames dan de ander. Zilveren Kruis geeft als grootste verzekeraar zo’n 5 miljoen per jaar aan reclame uit; een euro per verzekerde per jaar. Bij de kleinere zorgverzekeraar DSW gaat het om 800 duizend euro.

Omvang speelt ook een rol. Om die reden mogen bestuurders van kleine verzekeraars maximaal 225 duizend euro per jaar verdienen, die van middelgrote verzekeraars 265 duizend en bij grote verzekeraars loopt dat op tot 306 duizend. Ondanks deze staffel dragen verzekerden van een kleine of middelgrote verzekeraar vele malen meer bij aan het salaris van de bestuurder dan verzekerden van grote verzekeraars.

Opmerkelijk is overigens dat de beloning van bestuurders in de praktijk hoger is dan deze maximumbedragen. En dat er bij zorgverzekeraars mensen werken die meer verdienen dan de bestuurders.

Onderaan de streep maakt het allemaal niet zo veel uit. Grote verzekeraars werken iets efficiënter dan kleine zorgverzekeraars, stellen Rudy Douven, onderzoeker en wetenschappelijk medewerker van het Centraal Planbureau, en voormalig hoogleraar Wynand van de Ven vast. Maar de voordelen daarvan moeten we ook niet overschatten.

Voor alle Nederlandse zorgverzekeraars geldt: winst kunnen ze niet uitkeren. Dat de zorgpremie omhooggaat, is vooral het gevolg van het feit dat de zorg duurder wordt. Los van het geld dat zorgverzekeraars uitgeven aan kantoren, reclames en salarissen, gaat premiegeld óf naar de zorg óf terug naar verzekerden. Niet naar aandeelhouders.