Eén op de tien vrouwen heeft áltijd pijn bij het vrijen, maar er is een oplossing

Eigenlijk had Melles morgen plastic clitorissen willen uitdelen tijdens de verdediging van haar proefschrift in het Maastricht UMC+, maar ze was te laat met haar bestelling. Bovendien: bijna niemand zou doorhebben dat het octopus-achtige voorwerp in werkelijkheid het vrouwelijk geslachtsorgaan is. ,,Niet alleen mannen, maar ook vrouwen hebben bar weinig kennis over de anatomie van de vrouw. Ja, zij weten wel waar het knopje aan de buitenkant zit, maar niet dat ze een inwendig plezierorgaan hebben dat vergelijkbaar is met een penis.”

Die zit overigens verstopt onder de schaamlippen. Tot zover de biologieles, want de seksuologe van het Maastricht UMC+ wil het vooral over haar onderzoek hebben. In de afgelopen jaren sprak ze een paar honderd vrouwen die pijn hebben bij het vrijen.

De probleemgroep is onder te verdelen in drie kampen. De eerste en grootste groep – één op de drie – heeft wel eens pijn tijdens de seks maar klaagt daar niet over. ,,De reden? Angst dat hun partner bij hen weggaat. Het liefst stellen zij de seks zo lang mogelijk uit. Wanneer ze geen smoesje meer kunnen bedenken zetten zij de tanden op elkaar en hopen dat de penetratie zo snel mogelijk voorbij is,” vertelt Melles. Eén op de tien vrouwen heeft chronische genitale pijn. ,,Het vervelende is dat zij door de gedachte aan pijn de bekkenbodemspieren aanspannen, waardoor hun vagina smaller en droger wordt. Hierdoor kunnen wondjes ontstaan die de pijn weer versterkt. ”

En dan is er een derde groep – naar schatting 1 tot 6 procent van de vrouwen – met extreme klachten. Vrouwen die aan het zogenoemde ‘vaginisme’ lijden, zijn zo bang voor de pijn of penetratie dat ze seks in de ban doen. Om die reden is een deel van hen, soms op hoge leeftijd, nog maagd. Zelfs het indoen van een tampon durven ze niet.

Zeer zelden heeft vaginisme te maken met een lichamelijke afwijking. ,,Een vagina kan eigenlijk niet te smal zijn. Er past tenslotte ook een baby door het geboortekanaal.” Volgens Melles is vaginisme een fobie. Vergelijkbaar met straatvrees of extreme angst voor spinnen.

Als deze vrouwen naar een seksuologe gaan – vaak duurt dit jaren of gaan ze nooit – krijgen ze ‘pelottes’ in allerlei maten mee. Een dildo, zeg maar, maar dan met een neutrale naam. Een kwart van de vrouwen is hierna van de fobie verlost. Veel te weinig, vindt Melles.

Samen met het LUMC in Leiden ontwikkelde zij een therapie, waarbij vrouwen gecoached worden bij penetratieoefeningen. De zeventig deelnemers waren gemiddeld 28 jaar en waren nog maagd vanwege hun fobie. In de spreekkamer moesten ze – hier wordt het verhaal een beetje plastisch - in aanwezigheid van de therapeut en hun partner hun eigen lichaam verkennen. ,,We leerden hen oefeningen voor de bekkenbodemspieren, maar ook hoe je heel rustig de vagina aanraakt en een vinger inbrengt,” vertelt Melles. 

Nadrukkelijk stelt ze dat het geen masturbatiecursus was. ,,Het doel was pijnvermindering en het overwinnen van angst. Laat daar geen misverstand over zijn.” De deelnemers kampen vaak met psychische problemen. ,,Ze hebben het gevoel dat ze falen omdat ze geen seks kunnen hebben. Het zorgt bovendien voor problemen op het gebied van relaties en zwangerschap.”

Lees verder onder de foto

De vrouwen waren na drie ziekenhuisbezoeken en huiswerkopdrachten, vaak al binnen twee weken, allen in staat om seks met hun partner te hebben. De helft had daarbij nog wel pijn of ongemak. De therapie duurde in totaal drie maanden. ,,Dat is een enorme vooruitgang.” Over de aanhoudende pijnklachten zegt ze: ,,Iemand die zijn straatvrees overwint, kan in het begin ook niet genieten van het gezang van vogeltjes. Maar hij is wel weer buiten.” Het vervolgonderzoek van Melles richt zich op het vergroten van plezier tijdens de seks. ,,Anders bestaat het gevaar dat de fobie terugkeert.”

Tijdens haar proefschrift ontwierp de seksuologe ook een broekje, waar een latex ballonnetje aan vastzit dat langzaam in de vagina kan worden opgeblazen met lauw water. Tot nu toe werd het broekje alleen getest op vrouwen met een gezond seksleven, die afwisselend seksfilmpjes en neutrale filmpjes zoals een natuurdocumentaire te zien kregen. Ze vonden de druk van het ballonnetje vooral opwindend tijdens de expliciete seksscènes, rapporteerden zij. 

Lees verder onder de foto

,,Dat lijkt een logische conclusie. De meeste mensen vinden een seksfilmpje opwindend. Maar het is de eerste keer dat we een verband konden aantonen tussen seksuele opwinding en een plezierige ervaring van vaginale druk.” Melles denkt dat vrouwen met vaginisme veel minder last hebben van pijn tijdens de seks, wanneer ze eerst opgewonden worden. ,,Vrouwen, zoek uit wat je lekker vindt en vertel dit ook aan je man. Die denkt vaak dat penetratie al voldoende is. Maak er feestje van in bed.”