Menselijke neus blijft onmisbaar bij geuronderzoek

Wie vlakbij een bedrijf woont dat vieze geuren verspreid moet bij elke keer geurhinder melden bij de gemeente of, bij grote bedrijven, bij de provincie. Want zo werkt het beleid: geen klachten, geen hinder, geen actie. Hoe meer klachten, hoe groter de druk bij de overheid om een onderzoek te laten instellen. Aan de hand daarvan kan de overheid een bedrijf eventueel dwingen maatregelen te nemen. 

 Voor zo’n geuronderzoek wordt een specialistisch bureau ingeschakeld. Er zijn nog steeds geen machines die het menselijke reukvermogen geheel kunnen vervangen, de menselijke neus is daarom onmisbaar voor geuronderzoek. Nadat medewerkers van het onderzoeksbureau lucht uit een schoorsteen of andere bron hebben opgevangen in speciale plastic zakken, bepalen mensen met een gemiddeld reukvermogen de concentratie (de sterkte) daarvan. Dat doet een geurpanel in een speciaal geurlaboratorium, in onder meer Wageningen en Deventer. Samen met de duur (hoe lang is de geur te ruiken) en de mate van onaangenaamheid (kadaverlucht is viezer dan de geur van vers brood) bepaalt de concentratie hoe groot de geurbelasting is, hoe hinderlijk de geur is.

Computermodellen geven vervolgens met geurcirkels om de fabriek aan hoe hoog de geurbelasting in de omgeving is. De belasting wordt uitgedrukt in een geurconcentratie per tijdseenheid. Hoe verder weg van de fabriek, hoe lager de blootstelling aan geur. Deze modellen zijn niet heel nauwkeurig, omdat heel veel factoren van invloed zijn op geur: weer, wind, bebouwing, aantal bronnen, etc. De data zeggen ook niet alles over hoe omwonenden de geurhinder ervaren, dat verschilt van mens tot mens en is onder meer afhankelijk van leeftijd en gezondheid.

Wel zijn er grenzen vastgesteld waaronder er normaal gesproken geen sprake meer is van geurhinder. Dat is het geval in woongebieden als in 98 procent van de tijd de geurbelasting onder 0,5 geureenheden per kubieke meter blijft. Nieuwe fabrieken moeten zoveel mogelijk aan deze norm voldoen. Voor bestaande bedrijven is dat niet altijd haalbaar omdat er bijvoorbeeld dichtbij woningen staan. Deze moeten daarom voldoen aan een ‘aanvaardbaar hinderniveau’. Het mag dus wel een beetje ruiken, maar niet te veel. Wat ‘aanvaardbaar’ is bepaalt de toezichthouder, de gemeente of de provincie. 

Daarbij is in Overijssel en Gelderland het provinciaal geurbeleid leidend. Daarin zijn normen vastgelegd waar de stank onder moet blijven. Voor de meeste geuren is het streven 1,5 geureenheden 98 procent van de tijd, maar kan de grens ook liggen op 5. Er is dus ruimte voor toezichthouders om rekening te houden met de historisch gegroeide situatie van de fabriek. Ook moeten de maatregelen haalbaar en betaalbaar zijn voor de fabrikant. In uitzonderlijke gevallen mag de stank zelfs nog boven de soepelste waarden uitkomen, als dat al eerder is vastgelegd in de milieuvergunning van het bedrijf. Ernstige overlast moet altijd worden aangepakt.

Scoort een fabriek te hoog en zijn er maatregelen denkbaar die 'haalbaar’ en 'betaalbaar’ zijn, dan kan de gemeente of provincie die opleggen aan de fabrikant. 

Voor veehouderijen gelden eigen regels. Die zijn soepel en complex waardoor ze in de praktijk meestal meer geurhinder mogen veroorzaken dan fabrieken. De grens voor veehouderijen komt daardoor vaak uit op 8 en in sommige situaties is zelfs 14 toegestaan.