Heksenjacht op tientallen mensen na asociale grappen spoordrama Oss

Dat laatste gebeurt echter al op grote schaal. Er zijn al zeker tien pagina's op Facebook waarop massaal persoonsgegevens, foto's en namen van werkgevers worden gedeeld. Honderden mensen doen hier aan mee.

Sommigen van hen gaan nog verder en nemen op eigen initiatief contact op met de werkgevers van de daders met als doel hen te laten ontslaan, zo blijkt uit een rondgang van deze krant.

De kwetsende reacties, die vooral over de slachtoffertjes gaan, zijn ook onder de ogen van politiewoordvoerder Manon van der Heijden gekomen. Volgens haar denken veel social media-gebruikers dat ze op Facebook of Twitter 'veilig kunnen reageren' en zomaar 'alles kunnen en mogen zeggen'.

,,De toon waarmee dit gebeurt, wordt ook steeds harder", vertelt Van der Heijden. Ze roept iedereen op 'na te denken wat je als reactie post op social media'.

Tekst gaat verder onder deze foto

Mediahoogleraar Jan van Dijk van Universiteit Twente schrikt van de omvang van de heksenjacht en heeft het over 'middeleeuwse toestanden'. ,,Deze mensen stoken elkaar op en geven elkaar het gevoel alsof zo'n jacht gerechtvaardigd is. Dat ze hiermee het juiste doen. Er zit geen rem op deze jacht, dat is gevaarlijk."

Van Dijk doelt met dat laatste op de bedrijven die nu in een kwaad daglicht worden gezet. Zo ligt een Eindhovens metaalbedrijf onder vuur omdat een medewerker zeer ongepaste grappen maakte over de slachtoffertjes van het drama. De directeur is woest op de werknemer en vreest door alle ophef klanten kwijt te raken. 

,,Ik kan er ook niets aan doen dat hij zo oliedom is", laat hij aangeslagen aan deze krant weten. ,,Geloof mij dat wij deze jongen hard gaan aanpakken. Hij heeft er heel veel spijt van. Maar ja, nu is het al te laat. Wij ondervinden hier heel veel last van."

Volgens de directeur wordt de medewerker overstelpt met ernstige bedreigingen. ,,De impact van zijn opmerkingen heeft hij compleet onderschat. Hij voelt zich niet veilig", zegt hij. Het bedrijf overweegt aangifte te doen tegen de persoon die de naam van het bedrijf in verband heeft gebracht met de opmerkingen. ,,Onze reputatie staat nu op het spel."

Tekst gaat verder onder deze foto

Het bedrijf staat hierin niet alleen. Op Facebook circuleren tal van namen van bedrijven die volgens de initiatiefnemers moeten ingrijpen. Ook Viva Zorggroep ligt onder het vergrootglas, nadat een leerling-verzorgende veel te ver ging in haar reactie over het drama. 

,,We hebben hier kennis van genomen, we gaan dit intern oplossen", laat een woordvoerder weten. Of ze wordt weggestuurd wilde de voorlichter niet zeggen. Een Haagse basisschooljuf werd onlangs wél ontslagen na haar kwetsende uitlatingen op social media. Zij haalde hierop haar Facebook en Twitter offline.

Maar mag dat eigenlijk wel: ontslagen worden om iets wat je op Facebook plaatst? In 10 procent van de ontslagen op staande voet is er social media in het spel, blijkt uit onderzoek. Maar wanneer is zo’n ontslag nu gerechtvaardigd? ,,Dat is moeilijk te zeggen,” legde advocaat arbeidsrecht Sharieffa Jbiri eerder uit in een interview. ,,Dat is het lastige van het arbeidsrecht: alles is altijd afhankelijk van de omstandigheden.”

Om in algemeenheden te spreken: Jbiri stelt dat je het als werknemer behoorlijk bont moet hebben gemaakt op je Facebook- of Twitter-tijdlijn om ontslagen te worden. ,,Bij de meeste zaken waar zo’n ontslag wél lukt, zijn werknemers al een keer gewaarschuwd over hun social media-uitingen. Ze plaatsten meerdere malen berichten met de verschrikkelijkste scheldparades en verwensingen.”

Toch zegt de directeur van het Eindhovense bedrijf dat hij juridisch gezien geen poot heeft om op te staan. ,,Natuurlijk hebben we onderzocht of we hem kunnen wegsturen, maar hij beroept zich op vrijheid van meningsuiting. Hij deed die uitspraken vanuit de eigen persoon, en niet namens ons bedrijf."

Tekst gaat verder onder deze foto

Als het tussen een werknemer en bedrijf tot een rechtszaak komt, zal de rechter altijd kijken naar de gegeven omstandigheden. Zo speelt mee of een bedrijf een social mediaprotocol hanteert of niet. Vakcentrale CNV heeft een standaard protocol op haar site staan, dat werkgevers kunnen downloaden en gebruiken.

Waarom zo’n protocol belangrijk is? ,,Het schept duidelijkheid", zegt Jasper Konijnenbelt van CNV. ,,Social media is een ingewikkeld terrein dat zich tussen het openbare en het privédomein afspeelt. Mocht het tot een arbeidsconflict komen, dan heb je iets om op terug te grijpen.”

Terug naar de heksenjacht. De politie spoort social media-gebruikers aan om goed na te denken voordat ze een reactie achterlaten. ,,Dit kan een enorme impact op slachtoffers, familie, bekenden of nabestaanden hebben. Denk na over wat je als reactie post op social media. Het kan enorm kwetsend zijn. Hoe zou je het zelf vinden als er zo zou worden gereageerd op een ongeval waarbij je broertje, zusje, vader of moeder slachtoffer is geworden?"

Wat moet je doen als je een nare reactie tegenkomt? ,,Meld het bij de politie of bij je wijkagent als iemand te ver gaat, mogelijk dat we met de mensen achter het account in gesprek kunnen gaan. Dit zal echter niet altijd mogelijk zijn omdat vaak vanuit fake accounts of nepnamen wordt gereageerd." 

De naam van het Eindhovense bedrijf en de directeur zijn bij de redactie bekend. Om de heksenjacht op dit bedrijf niet verder uit de hand te laten lopen, heeft de redactie ervoor gekozen de naam niet te noemen.