Het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) werkt als brancheorganisatie namens de supermarkten samen met de FNV. De twee organisaties willen met name in kaart brengen hoe het is gesteld met de arbeidsomstandigheden van de tomatenplukkers en welke verbeteringen er nodig zijn in de keten. ,,Hoeveel van deze tomaten komen er uiteindelijk in Nederland terecht, waar zitten de risico's? We hebben een extern bureau ingeschakeld dat op locatie in Italië veldonderzoek gaat doen en met verschillende partijen gaat praten. We willen vaststellen hoe het zit met het naleven van mensenrechten. We weten van de Italiaanse vakbonden dat met name de maffia een flinke vinger in de pap heeft in deze tomatenhandel. Er zijn zelfs collega's vermoord die dit aan de kaak stelden. Kijk, de regels en wetten in dit land deugen. Maar in de praktijk is het een ander verhaal. In hoeverre wil je het als Nederlandse supermarkt op je geweten hebben dat je producten verkoopt waarbij het productieproces niet deugt?’’, aldus Jos Hendriks, bestuurder FNV Voedingsindustrie.

Naast onderzoek in Italië, kijkt het bureau ook naar het inkoopbeleid van supermarktketens in Nederland. Dat de supermarktbranche nu zelf actie onderneemt tegen illegale praktijken in de tomatenhandel, is volgens Hendriks een belangrijke stap. Een jaar geleden kwam CBL nog met een verklaring waarbij de verantwoordelijkheid voor de aanpak van wantoestanden vooral bij de Nederlandse en Italiaanse overheid werd gelegd. Hendriks: ,,Ze voelen aan dat ze niet langer alleen naar de overheid kunnen wijzen, maar zelf ook iets kunnen doen om de situatie te verbeteren.’’

Volgens de twee organisaties komt het belangrijkste ná het onderzoek. ,,Hoe zorgen we dat geldende richtlijnen en wetten worden toegepast bij de teelt, de oogst, het transport en de verwerking van de tomaten? Het zal nog veel moeite kosten om de situatie te verbeteren. Maar dat is wel het uitgangspunt, want je kunt als Nederlandse supermarkt wel zeggen dat je geen zaken meer wilt doen met een bedrijf dat de regels aan zijn laars lapt, maar wie zegt dat een andere tomatenproducent in bijvoorbeeld Spanje de keten wel op orde heeft? Dit speelt al behoorlijk wat jaren. Het geeft in ieder geval hoop dat er meer betrokken partijen zijn die het probleem willen aanpakken’’, stelt Hendriks. 

Het tv-programma Keuringsdienst van Waarde besteedde de afgelopen jaren meerdere keren aandacht aan de tomatenproductie in Italië. Achter de supermarktblikjes blijkt een treurigmakende industrie schuil te gaan. Arbeiders staan vaak twaalf uur per dag op het veld, zeven dagen per week. De lonen zijn laag (tussen de 22 tot 30 euro per dag) en hun woonsituatie is niet best. De VN en de Italiaanse vakbonden schatten dat er maar liefst 400.000 illegale arbeiders in het zuidelijk gedeelte van het land werken en worden uitgebuit. In een van de uitzendingen wordt een blik met tomaten uit het zuiden ‘een blik vol tranen en pijn’ genoemd. 

Meer weten over Koken&Eten? Bekijk de video's: