Waarom het tussen je oren zit dat je gelukkig wordt van ongezond eten en drinken

Als je bent zoals de meeste mensen, gaat het niet zo goed met de goede voornemens die je eerder dit jaar had. Dat je niet de enige bent, is wellicht een schrale troost. De meeste mensen laten hun goede voornemens alweer varen op de tweede vrijdag van januari. Deze dag heeft een toepasselijke naam gekregen: Quitters Day. De dag dat je afhaakt dus.

,,Strava zag dat de tweede vrijdag van het nieuwe jaar Sjaak Afhaak-dag is”, zegt sportcoach en gedragsprycholoog Johnny Buivenga. De populaire sportapp baseert dat op data van miljoenen gebruikers. Sportkleding blijft in de kast hangen, zakken chips gaan open en flessen wijn hebben opeens geen kurk meer.

,,Alle diëten werken en uiteindelijk werkt geen enkel dieet”, concludeert televisiemaker Teun van de Keuken nadat hij zeven diëten probeerde. Daan Remarque, gedragswetenschapper en schrijver van het boek Het jojo-effect, vindt dieetboeken schrijven daarom maar een vrij cynisch verdienmodel.

Buivenga noemt Sandra Bekkari als voorbeeld. Zij schreef een boek met de treffende titel Nooit meer diëten. ,,Daarna volgden Nooit meer diëten deel 2, 3, 4 en 5. Een beter bewijs dat diëten niet werken is er niet.” Hoe kan het dat we zo snel terugvallen in oude gewoontes waar we juist zo graag vanaf wilden? ,,Omdat de drastische ommezwaai niet werkt”, zegt Remarque.

Zo’n radicaal crashdieet klinkt mooi, zegt Bernadette Kooijman van voedingsbedrijf No Fairytales. Maar het werkt niet op lange termijn. Kooijman introduceerde deze maand het Traagste Dieet ter Wereld.

,,We helpen mensen hun eetgedrag beetje bij beetje aan te passen.” Het Voedingscentrum adviseert dagelijks 250 gram groente te eten. ,,Nederlanders eten slechts 130 gram.” Kooijman gelooft in het principe ‘hapje minder, hapje meer’. ,,Begin je dag met een hap cruesli minder en voeg een hap wortel toe. En dan elke dag een hap extra wisselen.”

Is dat nog wel een dieet? ,,Goeie vraag”, erkent Kooijman. ,,Het gaat meer om gedragsverandering.” De sleutel van duurzame gedragsverandering is volgens gedragspsycholoog Buivenga: maak een plan. ,,Daarmee neemt de kans van slagen extreem toe.”

Een plan bevat volgens Buivenga enkele essentiële onderdelen.
- Stel een realistisch, haalbaar en concreet doel.
-Ga voor kleine stapjes, die zijn makkelijker te halen. ,,Dat geeft vertrouwen.”
- Kies niet voor een uitkomstdoel, maar voor een procesdoel. ,,Dus niet ik wil 10 kilo afvallen, maar: ik wil niet meer snacken tussen de maaltijden door.”
- Hou je voortgang bij. ,,Houd een eetdagboek bij en gebruik een app om je trainingen vast te leggen.”
- Informeer mensen en vraag ze om steun en begrip. En pas je omgeving aan. ,,Als je geen snoep in huis hebt, kun je het ook niet opeten.”

De uitdaging is dat we niet altijd invloed hebben op onze omgeving. Buiten de deur domineert de ongezonde hap, ziet Maartje Poelman. Volgens de Wagenings wetenschapper moeten er meer gezonde alternatieven komen. Kooijman: ,,Wij brengen daarom producten in de supermarkt die een stap gezonder zijn dan het bestaande aanbod.”

Duurzame gedragsverandering kost tijd, benadrukt Buivenga. Op korte termijn denken mensen vaak dat ze gelukkig worden van ongezond eten en drinken, zegt Wouter Cornet, schrijver van het boek Het gewicht tussen je oren. De psycholoog die zelf 33 kilo afviel, vroeg honderd mensen uit 29 verschillende landen naar het geheim van hun gewichtsverlies. De conclusie: geen dieet, maar gedragsverandering. ,,Op lange termijn word je veel gelukkiger als je je eetgedrag leert controleren.”