Dienstplicht: vrienden voor het leven of tijdverspilling?

Generatie YElk jaar een verse instroom van tienduizenden nieuwe soldaten, tot 1997. Generatie Y is de eerste die niet meer verplicht in dienst is geweest. Wat hebben ze gemist?

Raymond Boere 18-07-17, 11:07 Laatste update: 11:21

Van 1950 tot 1997 werden meer dan anderhalf miljoen Nederlanders opgeroepen voor militaire dienst. Voor sommigen voelde dat als een ware kwelling en verspilling van tijd. Anderen hebben warme vriendschappen aan hun diensttijd overgehouden en denken er met weemoed aan terug.

Of je nu wilde of niet: de dienstplicht vervullen moest nu eenmaal. Twee maanden voor de keuring in het jaar dat jongens een man werden, plofte een briefkaart op de mat, ondertekend door de burgemeester. 'Hiermee deel ik U mede dat u voor de indelingsraad moet verschijnen, om voor de dienstplicht te worden gekeurd.'

Een boodschap die bij de één met meer gejuich werd ontvangen dan bij de ander. Sommigen waren net een studie begonnen, anderen hadden hun eerste baantje. Of verkering. En dat werd dan ineens maanden ruw onderbroken. Toch gaf Kees Verkade (lichting 85-4) plichtsgetrouw gehoor aan de oproep. ,,Het moest nu eenmaal, dus dan kon je er maar beter iets moois van maken.''

Klik hier voor meer Generatie y

- Gameverslaving dreef Victor naar de afgrond
- Anita Doth van 2 Unlimited: Michael Jackson stak zijn duim op, waanzinnig!
- Wij zijn Generatie Y: onze dagelijkse bezigheden, onze helden en meer funfacts
- Furby of Tamagotchi? Jumpen of hakken? En meer dilemma's

Gekke gasten

Niet iedereen kwam met zo'n houding op de keuring. Mart van Maasdam (79-4) herinnert zich nog heel goed 'de gekke gasten' die wilden worden afgekeurd. Die bijvoorbeeld in hun onderbroek kwamen en riepen: 'De Russen komen'. ,,Ik dacht: waarin kom ik terecht? Weten zij meer dan ik?''

Daar stonden ze dan; de nieuwe rekruten. Wachtend in spijkerbroek en met sporttassen. Op grote stations vielen ze niet zo op, maar op de kleinere oogde het als een ware invasie. En altijd op woensdag, want dan was de eerste week niet zo lang.

Op de kazernes kreeg de nieuwe lichting haar persoonlijke standaarduitrusting (PSU). ,,Inclusief legergroene kledingstukken in de maten te klein, te groot en veel te groot'', herinnert Laurens Schreurs (78-4) zich. ,,En twee injecties tegen DKTP en andere kwaadaardige ziekten. Met een stereospuit in linker- en rechterarm tegelijk.''

Midden in de nacht op appel. Of een lange mars lopen. Sommige sergeanten drilden dienstplichtigen alsof ze de grootste schurken tegenover zich hadden. Lag er wat scheef in de kast? Met een beetje pech werd de hele inhoud binnenstebuiten gekeerd totdat het goed lag. Robin Kramp (74-1): ,,In het leger leerde je één ding: het helpt niet om er tegenin te gaan."

Kadaverdiscipline

Marcel van Baalen (84-1) moest in het begin erg aan die kadaverdiscipline wennen. ,,Ik vroeg mij echt af waarom die mensen zo tegen mij stonden te schreeuwen. Maar eigenlijk kon ik het wel gebruiken. Ik was een Haags straatschoffie uit het Laakkwartier.''

Casper van den Broek in zijn diensttijd. Op de bovenste groepsfoto is hij de tweede van rechts onderaan. © RV

Velen beklaagden zich over de slappe hap. De doorgekookte prakken. Casper van den Broek (83-5) was op de Kromhoutkazerne gelegerd, een van de weinige plekken waar het geklaag over het eten zelfs de lokale pers haalde. Uit onvrede over zoveel smerigheid weigerden 150 dienstplichtigen in 1969 aan te schuiven. Ze lieten hun metalen bord met drie vakken staan. ,,Ik dacht dat het wel zou meevallen, maar dat deed het niet. Het eten tijdens oefeningen was nog beter'', zegt Van den Broek.

Veel militairen herinneren zich één lichtpuntje uit de keuken: de 'blauwe hap'. Ofwel de Indische schotel. Een rijsttafel met nasi, saté, atjar en banaan.

Baldadigheid

Weer of geen weer. Oefeningen gingen altijd door. Soms maar een paar dagen. Soms wekenlang met een hele divisie. Noodzakelijk, want de Russen konden elk moment de grens oversteken, zo was in de jaren van de Koude Oorlog de heersende opvatting. Al was lang niet iedere dienstplichtige daarmee bezig. Robin Kramp (74-1): ,,Wij lachten er altijd maar een beetje om. Als ze echt zouden komen, hadden ze ons toch zo overlopen.''

Doelloos ronddolen op het kazerneterrein. Aan de poort bezoekers opvangen en begeleiden. Wachtlopen moest nu eenmaal. Maar Robin Kramp had er een bloedhekel aan. ,,Ik had het gevoel dat ik daar altijd voor de kat zijn viool liep. En het was helemaal een ramp als er militairen meeliepen die bang waren in het donker.'' Het kon dan zomaar gebeuren dat iemand een wapen doorlaadde of zelfs schoot omdat hij dacht dat er iemand aankwam.

Er waren genoeg dienstplichtigen die het best spannend vonden in de nachtelijke uren op de kazerne. Mart van Maasdam (79-4) zat in Assen in de tijd er aanslagen werden gepleegd en wapens uit depots waren gestolen. ,,Alles wat je hoorde, kon iets zijn. Maar zo heb ik ook weleens een geit achterna gezeten.''

Condooms gevuld met water in bed, wapenolie in de shampoo of de PSU-kast op zijn kop. Lolbroeken waren op de kazerne of tijdens oefeningen altijd wel in voor een geintje. En waren er dan ook volop. Maar weinig dienstplichten zijn niet in een matrozenbedje gestapt na een avondje uit. Kamergenoten hadden dan één laken teruggevouwen, waardoor het niet lukte om in bed te stappen.

Soms werden geintjes baldadigheid. En dat ging dan ook de legerleiding een stap te ver, ondervond Mart van Maasdam. ,,We hebben één keer een zaal met de brandslang vol water gezet. En vuurwerk afgestoken. Toen moesten we midden in de nacht allemaal naar buiten op appel staan.''

Zuipen

Soldaten die de hele week op de kazerne bleven, doodden de tijd met het spelen van spelletjes of met films kijken. Of met drinken. Robin Kramp: ,,Ik heb zo ontzettend leren zuipen in dienst. Bijna iedere avond stonden we in de bar en de soldij was iedere keer aan het eind van de maand op.''

Kees Verkade hield aan zijn diensttijd zelfs vrienden voor het leven over. Twaalf maanden zat hij met tien mannen op één kamer. ,,32 jaar later zijn dit nog steeds mijn beste maten. We vertrouwen elkaar blindelings en hebben aan een half woord genoeg.''