Pil maakte vrouwen baas in eigen buik

De 17-jarige student medicijnen Willeke Bezemer zit begin jaren zestig in de collegebanken als haar hoogleraar fysiologie vlak na de introductie van de pil in Nederland in 1962 een heel klein pilletje tussen duim en wijsvinger neemt. Hij spreekt de memorabele woorden: ,,Hieraan, dames en heren, gaat de mensheid te gronde.'' Haar professor verafschuwt de anticonceptiepil. ,,Ik was zeventien en helemaal nog niet toe aan seksueel contact. Maar ik vond het wel heel raar dat die hoogleraar dat zo zei. Het is me altijd bij gebleven. De pil werd geassocieerd met bandeloosheid.''

Willeke Bezemer verandert van studie en wordt seksuoloog. Ze leert dat wetenschappers in 1919 ontdekken dat zwangerschaphormonen konijnen tijdelijk onvruchtbaar maken. In 1950 geeft de Amerikaanse feministe Margaret Sanger al haar bezit aan de bioloog Gregory Pincus, omdat de ontwikkeling van een anticonceptiemiddel voor vrouwen niet snel genoeg gaat. Zes jaar later ontdekt Pincus dat een combinatie van hormonen (oestrogenen en progesteron) de ovulatie remt. Dat leidt tot de ontwikkeling van de eerste anti-babypil.

Volgens Bezemer heeft de pil 'echt waanzinnig veel betekend voor de babyboomgeneratie en de emancipatie van de vrouw'. ,,Ouders van babyboomers zaten nog helemaal vast in het traditionele rolpatroon. Met een condoom of bij voor-het-zingen-de-kerk-uit, ben je afhankelijk van je partner. De pil bracht betrouwbare anticonceptie voor de vrouw zélf.'' Het gevoel 'baas in eigen buik' te zijn is volgens Bezemer 'heel belangrijk'. ,,Vrouwen beginnen minder snel aan het moederschap en kunnen zich daardoor beter scholen.''

De Vlaamse seksuoloog Goedele Liekens - die in 1986 bekend werd als Miss België en later doorbrak met taboedoorbrekende televisieprogramma's over seks - benadrukt dat de pil vooral voor vrouwen seks een stuk aantrekkelijker heeft gemaakt. ,,Doordat vrouwen niet continu hoefden te denken: oeioeioei straks ben ik weer zwanger, opende 'de pil' de deur naar vrouwelijk seksueel genot. Dus wat dat betreft: Dankuwel, pil.'' Liekens vervolgt fel: ,,Je houdt het niet voor mogelijk hoe anders het leven zou zijn zonder pil.''

Dankzij de pil staat in de loop van de jaren zestig niets een grotere seksuele vrijheid in de weg. De flower powertijd breekt aan. ,,De pil heeft zeker bijgedragen aan meer experimenteergedrag. Met je eigen partner, maar ook met anderen, zonder het risico op een zwangerschap'', verklaart Liekens. ,,Een vrouw kon gaan genieten.'' De nieuwe vorm van anticonceptie nam een enorme vlucht. Ook al verbiedt de paus de pil in 1968, toch slikken in 1977 meer dan een miljoen Nederlandse vrouwen het pilletje.

Veel mannen zijn volgens Liekens ook blij dat de negativiteit rond seks voor een deel verdween. ,,Het was bijna alsof je je aan seks kon branden, vanwege het risico op zwangerschap. Mensen waren compleet geïndoctrineerd met de reflex van angst, dankzij de pil is dat deels weggegaan.''

D'Ancona nuanceert: ,,Tuurlijk was er een heleboel angst rond het geneuk van mensen. Dat is zeker zo. Maar de seksuele revolutie wordt wel erg uitvergroot.''

Dat over de pil in veel landen nog steeds 'vele fabels opzettelijk de wereld in worden gestuurd', weet Liekens zeker. Sinds 1999 is zij goodwillambassadeur voor het Bevolkingsfonds van de Verenigde Naties (UNFPA). In Irak - waar ze pas was - wordt volgens haar bijvoorbeeld gezegd dat 'de westerse wereld' er zo voor zorgt dat vrouwen daar onvruchtbaar raken. Wil je de wereldproblematiek oplossen, dan is anticonceptie volgens de Vlaamse 'dé manier'. ,,Meisjes moeten alle gevolgen dragen van zwangerschap, stoppen met school, worden soms door hun bloedeigen familie uitgespuwd, hebben geen huisje, worden nog afhankelijker, moeten trouwen met een man die hen nog wil, omdat ze al een kind hebben...'' Beknopter: ,,Je hebt niets en je kunt niets.''

Liekens herinnert zich één van haar eerste bezoeken als ambassadeur in de kraamkamer van een ziekenhuisje in Uganda. Moeders krijgen daar 'aan de kettingband kinderen, soms elk jaar één'. ,, Niet zwanger worden als je borstvoeding geeft, ammehoela, natuurlijk kan dat, hè. Onder het kraambed zitten twee à drie heel jonge kindjes. Tussen de weeën door hijst de moeder een van die kindjes aan een armpje omhoog om het aan de borst te leggen. Ik heb daar een kindje dood geboren zien worden. Het verdriet van een moeder is universeel. Of het nou je eerste of je vijfde is.''