Ambtenaar waarschuwde voor ‘laakbaar’ handelen, maar memo verdween in la: ‘Nog nooit meegemaakt’

,,De beginselen van behoorlijk bestuur zijn heel erg geschonden”, zei Sandra Palmen-Schlangen vanmiddag tijdens haar verhoor tegen de parlementaire ondervragingscommissie kinderopvangtoeslag.

De jurist schreef al in 2017 een intern memo, met daarin het advies om de uitkering van kinderopvangtoeslagen niet langer midden in het jaar volledig stop te zetten en de ouders om bewijs te vragen. Hun rechtsbescherming was geschonden, stelde ze. En dus moest de Belastingdienst stoppen met procederen, de klachten gegrond verklaren en de slachtoffers een compensatie geven.

Maar in plaats daarvan besloot de dienst Toeslagen om procedures door te zetten. Palmen werd niet eens op de hoogte gesteld van het hoger beroep. ,,Zoiets had ik nog nooit meegemaakt, niet in die mate”, aldus de ambtenaar, die nota bene door het managementteam van de dienst om het memo was gevraagd.

Het had weinig gescheeld of Palmen had haar verhaal nooit voor de commissie uit de doeken gedaan. Haar memo uit 2017 zat niet bij de stukken die de commissie bij Financiën had opgevraagd. Pas eind vorige maand werd het verstrekt, nadat CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt achter het bestaan was gekomen en om het stuk had gevraagd. De ontluistering was groot toen het memo alsnog op de mat plofte: de affaire had veel eerder beëindigd kunnen zijn en gedupeerde ouders had veel leed bespaard kunnen blijven, concludeerde Omtzigt vorige week.

Een aantal delen in het memo was door het ministerie witgelakt, maar SP-Kamerlid Renske Leijten liet Palmen vanmiddag op sluwe wijze de tot dusver onbekende passages uit haar eigen schrijven oplezen. Daardoor is de inhoud alsnog openbaar en weten we nu dat Palmen adviseerde niet in hoger beroep te gaan. Ook stelde ze dat het handelen van de dienst ‘laakbaar’ was en ‘niet de schoonheidsprijs’ verdiende. De alarmbel had moeten afgaan, zei ze in antwoord op Leijten. ,,Dat was bij mij absoluut het geval.”

_{Tekst gaat verder onder de foto}

Volgens Palmen veroorzaakte haar memo ‘grote schrik’ bij de directeur Toeslagen en is het reeds de volgende dag in het managementteam besproken. Maar uiteindelijk werd alleen de aanbeveling opgevolgd dat er meer ‘coördinatie’ nodig was. En daar bleef het bij. ,,Ik kon niet meer doen, behalve het zo duidelijk mogelijk opschrijven”, aldus Palmen.

Toch kwam het memo in 2019 opnieuw onder de aandacht, nadat een superieur zich het memo herinnerde en vroeg het op te sturen. Hij stuurde het weer door naar het ministerie, waar het bij de ambtelijke top op het bureau belandde, maar niet bij staatssecretaris Menno Snel.

Waarom er zo weinig met het memo is gebeurd, zal morgen beantwoord moeten worden. Dan verschijnt Gerard Blankestijn, tot 2018 directeur Toeslagen, voor de commissie. Ook zijn opvolger Agaath Cleyndert komt langs, evenals voormalig directeur-generaal Belastingdienst Peter Veld. Volgende week zijn pas de politieke kopstukken aan de beurt, zoals Snel, zijn voorganger Eric Wiebes en oud-minister van Sociale Zaken Lodewijk Asscher.

Palmen is de enige ‘gewone’ ambtenaar die voor de commissie verschijnt. Zij werkt nog altijd bij de Belastingdienst, maar niet meer voor de dienst Toeslagen. Daar vertrok ze kort na het verschijnen van haar memo. Over de mensen die er werken is ze mild: ,,Mijn beeld is dat medewerkers deden wat zij dachten dat zij moesten doen van het management.” 

Uitgedaagd door de commissie heeft ze echter nog wel een aanbeveling: Toeslagen moet ‘staan voor het vakmanschap’ en dat betekent ‘het juist toepassen van wet- en regelgeving’, aldus Palmen.

Staatssecretaris Menno Snel (Financiën) sneuvelde in 2019 door de toeslagenaffaire: