Bijbetaling dreigt voor miljoenen medicijngebruikers

Miljoenen mensen lopen het risico dat ze in de loop van volgend jaar ineens moeten bijbetalen voor het medicijn bij de apotheker dat ze nu vergoed krijgen. Die extra bijdrage is meestal maar enkele tientjes per jaar, maar kan in sommige gevallen oplopen tot vele honderden euro’s.

Edwin van der Aa 27-01-20, 17:20 Laatste update: 20:30

In het worst case scenario kunnen zes miljoen mensen de maatregel in hun portemonnee gaan voelen. Daarvan zal ruim 83 procent maximaal 50 euro per jaar gaan bijbetalen
Schatting GFK in opdracht ministerie VWS

Het kabinet schroeft voor het leeuwendeel van de ruim beschikbare middelen – bijvoorbeeld tegen diabetes, hoge bloeddruk en astma – de maximale vergoeding omlaag. Het is de laatste openstaande bezuiniging in het regeerakkoord wat betreft medicijnen. Deze ‘modernisering’ van het geneesmiddelenvergoedingssysteem (GVS) moet vanaf 2022 voortaan 140 miljoen euro per jaar opleveren.

Nu worden medicijnen die je bij de apotheek haalt, zodra ze tot het basispakket zijn toegelaten, opgenomen in dit vergoedingssysteem. Onderling vervangbare middelen komen in hetzelfde ‘laatje’ terecht en voor iedere groep geldt een maximaal vergoedingsbedrag. Wil een patiënt een duurder geneesmiddel gebruiken, dan betaalt diegene het verschil uit de eigen portemonnee.

De vergoedingsplafonds zijn echter gebaseerd op de marktsituatie, prijzen en geneesmiddelen, van 1998. Inmiddels zijn er in het leeuwendeel van de laatjes vergelijkbare medicijnen bijgekomen die veel goedkoper zijn. Ook zijn oudere middelen flink in prijs verlaagd, bijvoorbeeld omdat een patent is verlopen. Dus, redeneert het kabinet, kan de maximale vergoeding ook best zakken.

Politici hopen op verlaging prijzen

Deze stap zal betekenen dat de prijzen van zo’n 2700 extra medicijnen ineens boven het verlaagde plafond uitkomen. De politici hopen dan dat medicijnenfabrikanten hun tarieven gaan verlagen om weer onder het maximum te belanden. Ook is het de verwachting dat patiënten gaan switchen naar een goedkopere variant, om een plotselinge bijbetaling te vermijden. Dat alternatief moet altijd beschikbaar zijn.

Maar wat nou als dat allemaal niet gebeurt? In het worst case scenario kunnen zes miljoen mensen de maatregel in hun portemonnee gaan voelen. Daarvan zal ruim 83 procent (vijf miljoen) maximaal 50 euro per jaar gaan bijbetalen. Een ‘kleine’ groep patiënten - zo’n 155.000 mensen - krijgt een extra kostenpost van 250 euro of meer per jaar. In individuele gevallen kan het zelfs gaan om duizenden euro’s.

Nattevingerwerk

Is er toevallig ook een realistische verwachting beschikbaar? Dat is nattevingerwerk, zeggen experts. Het is niet te voorspellen in hoeverre fabrikanten buigen en patiënten switchen onder druk van de maatregel.

Als de nieuwe regeling van start gaat, in de tweede helft van volgend jaar, speelt het mogelijke horrorscenario trouwens nog niet; het kabinet heeft tot en met 2021 de bijbetalingen gemaximeerd op 250 euro per verzekerde per jaar. Maar voor daarna is er niks geregeld en dreigt voor patiënten een financiële strop. Dit vraagstuk zal daarom na de verkiezingen zeker terugkomen op de formatietafel.

Overigens wordt er wel een vangnet opgezet voor uitzonderlijke gevallen. Als een patiënt puur om medische redenen alleen een geneesmiddel met bijbetaling kan gebruiken, wordt als onderdeel van de modernisering deze bijbetaling geschrapt.

Ook op lange termijn betaalbare medicijnen

Ik ben ervan overtuigd dat de herberekening een drukkend effect heeft op de tarieven van fabrikanten. Toch is het juist om ook het zwartste scenario te schetsen, om een volledig beeld te geven
Minister Bruins (Medische zorg)

Minister Bruins (Medische zorg) over de ingreep: ,,We willen de medicijnprijzen ook op langere termijn betaalbaar houden. Ik ben ervan overtuigd dat de herberekening een drukkend effect heeft op de tarieven van fabrikanten. Toch is het juist om ook het zwartste scenario te schetsen, om een volledig beeld te geven.”

Bruins wil het aan een volgend kabinet laten om te beslissen over maximering van de bijbetalingen vanaf 2022. ,,Maar er is altijd variant beschikbaar zonder bijbetaling én een vangnet bij medische noodzaak. Wij staan aan de kant van de patiënt.”

De Patiëntenfederatie zegt te begrijpen dat het kabinet grip wil op de prijs van medicijnen. ,,Maar dat moet er niet toe leiden dat de patiënt onnodig op kosten wordt gejaagd. Want dat gebeurt als de fabrikanten de prijs niet gaan drukken.”

De belangenclub ziet bovendien het gevaar dat patiënten om financiële redenen gedwongen worden om te kiezen voor het goedkoopste medicijn. ,,Dat strookt niet met ervaringen van ons en de leden dat wisselen van medicijn lang niet altijd kan.”