Coalitie benut nog even nipte meerderheid

De regeringspartijen willen de nieuwe ontslagregels, waar links tegen te hoop loopt, snel door de Eerste Kamer loodsen nu ze daar nog een meerderheid hebben. In dat geval wordt net op tijd een van de grootste hervormingen uit het regeerakkoord veiliggesteld. Grote vraag is wat met de hogere rente op studieleningen gebeurt.

Laurens Kok 26-03-19, 07:42 Laatste update: 26-03-19, 07:43

Nog precies negen keer komt de Eerste Kamer bijeen voordat op dinsdag 11 juni de samenstelling verandert en de regeringspartijen hun meerderheid kwijt zijn. In totaal liggen er 39 wetsvoorstellen in de senaat die al door de Tweede Kamer zijn aangenomen. De meeste daarvan zijn door de 150 collega's 'aan de overkant' zonder veel discussie of als hamerstuk afgedaan. Ook in de Eerste Kamer zullen deze voorstellen daarom op weinig bezwaren stuiten, de nieuwe verhoudingen brengen daar geen verandering in.

Maar er liggen ook een paar wetsvoorstellen in de Eerste Kamer waarvan het lot onzeker is geworden door de uitslag van de Provinciale Statenverkiezingen. Een voorbeeld daarvan is de Wet arbeidsmarkt in balans, dat onder meer de ontslagregels versoepelt en flexwerk duurder maakt.

Wisseling van de wacht

De WAB, zoals het voorstel op het Binnenhof wordt afgekort, behelst een van de belangrijkste hervormingen uit het regeerakkoord van Rutte 3. In de Tweede Kamer stemden alle linkse partijen, onder aansporing van de vakbonden, echter tegen. Als het kabinet straks zaken wil doen met PvdA en/of GroenLinks kan de WAB heel goed inzet worden van de onderhandelingen.

Dat risico wil het kabinet liever voorkomen. En dus besloot de huidige Eerste Kamer vorige week, niet toevallig een dag voor de verkiezingen, dat men nog vóór de wisseling van de wacht over de wet wil stemmen. De nieuwe Eerste Kamer heeft dan het nakijken.

Opvallend is deze keuze wel: in de Tweede Kamer stemden de SGP en Forum voor Democratie als enige oppositiepartijen dit voorjaar wél voor de WAB. De coalitiepartijen willen het lot van de hervorming kennelijk liever niet in handen leggen van de - vermoedelijk - dertien nog te verkiezen senatoren van Forum.

Spannender

Misschien nog wel spannender is wat de regeringsfracties in de Eerste Kamer gaan doen met het voorstel om de rente op studieleningen te verhogen. In de Tweede Kamer kreeg deze maatregel slechts de krapst mogelijke steun van de vier regeringspartijen. Wil de coalitie dit voorstel ook in de Eerste Kamer aangenomen krijgen, dan is dus haast geboden; in de nieuwe senaat lijkt de renteverhoging sowieso kansloos.

Maar snelheid is in dit geval geen garantie voor succes: drie van de vier regeringspartijen zitten zelf in hun maag met het omstreden plan uit het regeerakkoord. De behandeling werd al over de Provinciale Statenverkiezingen heen getild, omdat met name de D66-fractie nog veel vragen zei te hebben. De leden van CDA, ChristenUnie en D66 worden vanuit hun achterban opgeroepen tegen te stemmen.

De regeringsfracties staan nu voor de keuze: trotseren zij de leden door toch in te stemmen, keren ze zich tegen een maatregel uit het regeerakkoord óf laten ze de verwerping over aan de hongerige leeuwen in de nieuwe Eerste Kamer. Voor een coalitie die hoe dan ook op zoek moet naar steun bij de oppositie kan een dergelijk zoenoffer wel eens een aantrekkelijke optie zijn.

Wat doet nieuwe senaat met pensioendeal?
De nieuwe samenstelling van de Eerste Kamer kan een pensioenakkoord maken of breken. PvdA-leider Lodewijk Asscher heeft al gezegd dat hij graag meewerkt aan een oplossing, maar de vraag is of zijn partij straks genoeg zetels levert om de coalitie na de Eerste Kamerverkiezingen op 27 mei aan een meerderheid te helpen.

Officieel onderhandelt het kabinet met de sociale partners, maar de vakbonden hebben premier Rutte en minister Koolmees van Sociale Zaken expliciet gevraagd om politieke rugdekking.

Daarbij wordt met name gekeken naar links: GroenLinks, SP en PvdA.

Rente

Dit linkse drietal sprak in het najaar af gezamenlijk op te trekken, maar inmiddels heeft de SP dit verbond al dan niet tijdelijk verlaten door steun te geven aan een voorstel van 50Plus om de rekenrente tijdelijk te verhogen.

Daardoor zouden pensioenfondsen in één klap uit de zorgen zijn en zelfs indexatie mogelijk worden.

Ook Forum voor Democratie stemde in de Tweede Kamer voor zo’n renteverhoging. GroenLinks en PvdA echter niet, omdat zij de herverdeling die deze maatregel tot gevolg heeft niet eerlijk vinden voor jongere generaties. Zij willen vooral dat het kabinet ervoor zorgt dat mensen die nu helemaal niet of nauwelijks pensioen opbouwen, zoals zzp’ers, dat alsnog gaan doen.

Door de uitslag van de Statenverkiezingen kunnen zij die eis verstevigen: zonder steun van één van de linkse partijen lijkt een pensioenakkoord sowieso ondenkbaar.