Eerste Kamer steekt stokje voor afschaffing fusietoets

Het kabinet wil van de fusietoets af omdat die samengaan van scholen in de weg zit. Zulke fusies zijn juist nodig om ook in krimpgebieden voldoende scholen van verschillende stromingen te laten bestaan. Een te kleine school moet anders sluiten. De stemming beloofde al spannend te worden, omdat de coalitie geen meerderheid heeft in de senaat.

De wet die regelt dat scholen zo’n fusie na afloop van alle fusiebesprekingen moet laten toetsen werd in 2011 ingevoerd als een reactie op fusies tussen grote schoolbesturen in het middelbaar en hoger beroepsonderwijs, waardoor zogeheten leerfabrieken ontstonden. Al snel bleek dat de fusietoets samenwerking in het primair en voortgezet onderwijs hinderde.

In november 2019 stemde de Tweede Kamer vóór afschaffing van de fusiecheck. De Eerste Kamer, waar de coalitiepartijen geen meerderheid hebben, is beducht voor ‘ongebreidelde schaalvergroting in het onderwijs’ en wil de fusietoets daarom behouden.

Minister Arie Slob (Onderwijs) had gehoopt GroenLinks of een combinatie van de fractie-Otten en 50Plus nog te kunnen overtuigen. Slob sprak daarom vrijdag nog met de fractie-Otten en 50Plus-senator Martine Baay-Timmerman. Alleen 50Plus stemde uiteindelijk mee met de coalitiepartijen en de SGP. Dat was niet genoeg voor een meerderheid.Senator Henk Otten zei in zijn stemverklaring fusies in krimpregio's prima te vinden. ,,Maar verdere schaalvergroting is een no-go.” 

Minister Slob vindt het ‘jammer’ dat de fusietoets niet wordt geschrapt, laat hij in een reactie weten. Hij zegt nu door te gaan met de huidige regeling, waarbij een inhoudelijke toets al niet meer nodig was. Hij benadrukt dat middelbare scholen op de Waddeneilanden, waarvoor sluiting dreigt, geholpen zouden zijn als de fusietoets wel wordt afgeschaft. ,,Een voor hen urgent probleem wordt nu niet opgelost en dat kan grote gevolgen hebben.”

Zo komt een middelbare school met dertig leerlingen op Schiermonnikoog mogelijk al snel in de problemen. GroenLinks-Eerste Kamerlid Ruard Ganzevoort riep zijn collega’s op voor een motie te stemmen die zorgt dat kleine scholen op de Waddeneilanden wel open kunnen blijven. Die motie werd verworpen.

Basisscholenkoepel PO-Raad, die net als de VO-raad al langer voor afschaffing pleitte, reageert teleurgesteld. ,,Het is jammer dat er in de Eerste Kamer geen begrip is voor de noodzaak van afschaffing, in het belang van goed onderwijs”, zegt vicevoorzitter Anko van Hoepen. Volgens hem klopt het in de senaat geschetste beeld van megascholen niet. Hij wijst erop dat veertig procent van de aangesloten schoolbesturen eenpitter is en maar één school telt. ,,Ik ben benieuwd wat minister Slob nu gaat doen.”