Fel debat over plannen Rutte IV: coalitie belooft koopkrachtreparatie, voorzitter krijgt veel kritiek

TERUGLEZENDe tegenvallende koopkracht van ouderen wil de nieuwe coalitie wel repareren. Maar verder geeft Rutte IV nog weinig toe, ondanks felle oppositiekritiek op zorgbesparingen en de Groningse gaswinning. Ondertussen krijgt Kamervoorzitter Vera Bergkamp het verwijt te passief te opereren.
Lees hieronder ons liveblog terug van dag één van het debat over de regeringsverklaring.

Hanneke Keultjes, Niels Klaassen, Maarten van Ast 18 jan. 2022 Laatste update: 18-01-22, 23:19

Het nieuwe kabinet ontkomt er bijna niet aan om ouderen met minder inkomen te compenseren. Na kritiek van ouderenorganisaties, vakbonden en oppositiepartijen oordeelden ook de budgetexperts van het Nibud dinsdag dat mensen met alleen AOW er flink op achteruit dreigen te gaan, tot wel enkele tientjes per maand.

Een van de boosdoeners is de zogenoemde ontkoppeling van AOW en minimumloon. Kabinet-Rutte IV kiest ervoor om het wettelijk minimumloon de komende jaren met 7,5 procent te laten stijgen, maar weigert de AOW evenveel te laten toenemen, iets dat tot dusver wel automatisch gebeurde.

Dat leidt tot een flinke min in de portemonnee, vrezen partijen van links tot rechts - onder meer JA21 en PvdA hekelen het plan. VVD-fractievoorzitter Sophie Hermans beloofde actie tijdens de eerste dag van het debat over de regeringsverklaring. ,,Vooral ouderen zakken door het ijs volgens het Nibud.”
_{(Artikel gaat verder na de foto)}

Minister van Financiën Sigrid Kaag (D66), minister voor Armoedebeleid Carola Schouten (CU) en premier Mark Rutte tijdens het debat over de regeringsverklaring. Dat debat gaat vandaag verder. © ANP

In het regeerakkoord spraken coalitiepartijen af dat het koopkrachtbeeld ‘evenwichtig en positief voor iedereen’ moet zijn. Daarom moet er geld bij, zeker voor ouderen. Maar het is niet de bedoeling dat de ouderdomsuitkering alsnog gekoppeld wordt aan het minimumloon (dat zou 2 miljard euro per jaar kosten), stelde Hermans.

Wel kan gekeken worden naar andere bestaande regelingen, zoals het verhogen van een ouderenkorting en inkomensondersteuning voor mensen zonder volledige AOW. ,,Hier moet een oplossing voor komen.” Daarnaast opperde CDA-fractieleider Pieter Heerma om desnoods de AOW zélf te verhogen. ,,Ouderen schieten in de min, dat moet gecompenseerd.” Hij verwacht dat het kabinet dit voorjaar met een reparatie van de slechte koopkrachtcijfers komt.

Lees verder na de video.

Woensdag zal premier Rutte namens het kabinet antwoorden op de vragen en commentaren uit de Tweede Kamer. Bij de aftrap van het debat benadrukte de premier dinsdag al dat de deuren open staan, dat de plannen niet in beton gegoten zijn, de hand is ‘uitgestoken’. Rutte: ,,Het coalitieakkoord is niet dicht geregeld met gedetailleerde afspraken die met bloed zijn ondertekend.” Zijn kabinet is immers afhankelijk van de oppositie om plannen werkelijkheid te laten worden.

Desondanks geven coalitie-Kamerleden behalve de koopkrachtreparatie inhoudelijk nog weinig toe. Diverse oppositiepartijen verwijten Rutte IV bijvoorbeeld te bruut te bezuinigen op jeugdzorg en de verpleeghuizen. Het kabinet wil vierhonderd miljoen euro besparen op de verpleeghuiszorg, door het mes te zetten in de personeelsnorm. Dat is het minimumaantal van één verzorgende op acht bewoners. SP-leider Lilian Marijnissen wil dat die norm overeind blijft: ,,Wie schreef dit op? Wie zei: haal maar 400 miljoen euro weg bij verpleeghuizen? Het stond in geen enkel verkiezingsprogramma. Die personeelsnorm is hard bevochten, onder meer door Hugo Borst en Carin Gaemers.”

Lees verder na het kader over Bergkamp.

Partijen richten pijlen ook op voorzitter Bergkamp
Kamervoorzitter Vera Bergkamp kwam gisteren onder vuur te liggen in de Tweede Kamer. Een aantal Kamerleden vroeg haar – tevergeefs – om harder op te treden tegen PVV-leider Geert Wilders. Bergkamp weigerde dat en wil op een later moment een debat over ‘de omgangsvormen’ in de Kamer.
Premier Mark Rutte had koud de regeringsverklaring van zijn vierde kabinet afgelegd of het debat ontaardde in een clash tussen de PVV-voorman en een groot deel van de Tweede Kamer. Wilders uitte eerder in een tweet harde kritiek op de Turkse achtergrond van justitieminister Dilan Yesilgöz en suggereerde dat zij zijn beveiliging zou willen terugschroeven. De coalitiepartijen eisten dat Wilders excuses zou maken. ,,In geen honderdduizend jaar”, reageerde de PVV’er.
Vervolgens haalde hij uit naar VVD-adviseur Soumaya Sahla. Zij werd eerder veroordeeld voor verboden wapenbezit en lidmaatschap van de terroristische organisatie Hofstadgroep. Inmiddels zet zij zich in om radicalisering tegen te gaan, maar de PVV-leider stelt dat er ‘een veroordeelde terrorist in de Kamer loopt’. Toen Wilders ook Soumaya’s zus Fonda – nu D66-Kamerlid – en GroenLinks-Kamerlid Kauthar Bouchallikht, die beiden een hoofddoek dragen, erbij betrok escaleerde het debat verder. Wilders: ,,Als je een hoofddoekje wilt dragen, ga je maar in Saoedi-Arabië in het parlement zitten.”
Bergkamp stelde dat zij ‘het wegzetten van een collega, alleen als hoofddoek, niet respectvol’ te vinden. ,,Dan normeer ik.” Dat ging Kamerleden van onder andere CDA, PvdA, Denk en BIJ1 niet ver genoeg. ,,In deze zaal kan niet alles gezegd worden. Racisme is niet normaal”, vond GroenLinks-leider Jesse Klaver.
Ook werd de D66-Kamervoorzitter passiviteit verweten. ,,U bent scheidsrechter, geen procesbegeleider”, zei Kamerlid Pieter Omtzigt. ,,Als een scheidsrechter bij het voetbal constant zegt: foei, u mag niet op enkels trappen, maar niet ingrijpt met gele of rode kaarten, dan verandert er niets.”

PvdA-leider Lilianne Ploumen vindt het ook niet kunnen dat er na gesteggel over geld opnieuw 500 miljoen euro wordt geschrapt op de budgetten die gemeenten krijgen voor jeugdzorg. ,,Gemeenten zien hoe kwetsbare jongeren knel komen, en dan bezuinigt het kabinet erop! De gasprijs gaat door het dak, de AOW stijgt niet mee met het minimumloon, de verpleeghuiszorg moet besparen. Haal die bezuinigingen van tafel.”

De coalitiepartijen veerden hoffelijk mee met kritiek en preekten saamhorigheid, indachtig de ‘nieuwe bestuurscultuur’. De nieuwe D66-fractievoorzitter Jan Paternotte spande de kroon, met een gedragen oproep om oude scheidslijnen te vergeten. ,,Als we hier vandaag kunnen vaststellen dat de coalitie open zal kijken naar de ideeën van oppositiepartijen en de oppositie niet alles bij voorbaat afwijst, dan kan het parlement worden wat het hoort te zijn.”

Maar tegelijkertijd lieten Paternotte en collega’s merken dat het akkoord niet voor niets het akkoord geworden was zoals het er nu ligt. Voorlopig schuiven er dus nog geen miljarden op verzoek van de oppositie. ,,We hebben ook de verantwoordelijkheid dat de zorg betaalbaar blijft, dat er ook geld blijft voor de politie, onze veiligheid, het onderwijs”, verklaarde Hermans.
Zo houdt ook de nieuwe coalitie die nieuw elan beloofde toch ook vast aan vertrouwde principes: afspraak is afspraak.

Lees hier ons liveblog van dag één terug. Woensdag om 10.15 uur gaat het debat verder, met de beantwoording van premier Rutte.