Kabinet vindt nareis-beperking nodig, maar Kamer hoopt op terugfluiten door Raad van State

,,We denken dat het wel houdbaar is”, zei de bewindsman in het debat over de asieldeal, waar de Tweede Kamer de hele dag en avond voor had uitgetrokken, omdat het gaat om uitstel van gezinshereniging – tijdelijk bovendien – en geen afstel. Maar, erkende hij, hij kan de Kamer ‘geen 100 procent garantie’ geven dat een rechter er hetzelfde over denkt. Volgens hem is de maatregel hoe dan ook ‘nodig’.

In de eind vorige maand gesloten asieldeal staat dat mensen die een verblijfsvergunning krijgen, hun gezin pas naar Nederland mogen halen als zij óók een huis hebben. Als ze na vijftien maanden nog altijd in een asielzoekerscentrum (azc) wonen, mag hun gezin alsnog naar Nederland komen. De maatregel duurt tot maximaal 31 december 2023 en wordt op 1 juli volgend jaar geëvalueerd.

Voor het kabinet was de ‘pijnlijke maatregel’ een ‘worsteling’ geweest, stelde Van der Burg, die tot ‘veel discussie’ had geleid.

De maatregel is ook omstreden. Vrijwel alle experts stellen dat de maatregel in strijd is met wetten en regels. Ook de eigen ambtenaren van Van der Burg vinden de maatregel ‘kwetsbaar’. In ambtelijke adviezen, die de staatssecretaris gisteravond naar de Tweede Kamer stuurde, schrijven zij dat de juridische houdbaarheid ‘geen zekerheid’ is.

De linkse oppositie meent dan ook dat het kabinet door de eerste de beste rechter zal worden teruggefloten. ,,Deze maatregel moet vandaag nog van tafel”, vindt PvdA’er Kati Piri. Volgens Volt-Kamerlid Marieke Koekkoek kiest het kabinet voor een illegale maatregel. ,,Het is alsof het kabinet een weg inrijdt met een bord ‘pas op: doodlopende weg’, maar daar dan pas over 100 meter achter komt.”

Het kabinet neemt ‘willens en wetens een loopje met de rechtsstaat’, vindt Piri, en ondermijnt volgens GroenLinkser Suzanne Kröger ‘het vertrouwen in de politiek’. ,,Dat is onbehoorlijk bestuur.” BIJ1-leider Sylvana Simons verweet het Van der Burg ‘op voorhand’ al te weten: ‘dit gaat mis’.

Van der Burg reageerde getergd en stelde juist dat hij ‘verantwoordelijkheid’ had genomen om de compleet vastgelopen asielopvang ‘weer vlot te trekken’. ,,U ziet de worsteling in het kabinet niet. Dit zijn rotbesluiten om te nemen.”

Toch wil een deel van de Kamer op z’n minst dat het kabinet vraagt om spoedadvies aan de Raad van State, één van de adviescolleges van de regering. Maar dat is Van der Burg niet van plan. Zulke adviezen worden, zei hij, gevraagd bij nieuwe wetten en niet bij nieuw beleid. ,,Het staat uiteraard de Kamer vrij om dat advies zélf te vragen.”

_{Luister ook onze politieke podcast:}

Saillant is dat coalitiepartijen D66 en ChristenUnie zo’n advies ook geen gek idee vinden. Anne-Marijke Podt van D66 wil daar ‘niet voor gaan liggen’. ,,Het is heel lelijk om mensen die op de vlucht zijn de dupe te laten worden van onze puinhoop.” Ook ChristenUnie-Kamerlid Don Ceder zei te twijfelen: ,,Als het niet binnen de huidige wet kan, moeten we het niet doen.”

De twee benadrukten dat de maatregel niet op hun initiatief in de deal was beland, wat achter de schermen voor ergernis zorgde bij de VVD. De liberalen willen juist méér doen om te zorgen dat er minder asielzoekers Nederland binnenkomen.

Ook mét steun van D66 en ChristenUnie is de linkse oppositie nog niet verzekerd van een meerderheid voor een adviesaanvraag. VVD en CDA zijn geen voorstander. ,,We kunnen ons geen vertraging veroorloven. Het probleem is te groot en te urgent.” Rechtse oppositiepartijen pleitten tijdens het debat juist voor een volledige asielstop.

De problemen met de vastgelopen asielopvang duren al vele maanden en werd met name zichtbaar in Ter Apel. Daar sliepen asielzoekers met regelmaat buiten het hek van het aanmeldcentrum. Reguliere azc’s zitten eveneens vol, omdat mensen met een verblijfsvergunning door krapte op de woningmarkt geen huis toegewezen krijgen.

Met de asieldeal, die 26 augustus werd gesloten, hoopt het kabinet de vastgelopen opvang te verbeteren. Het kabinet heeft afspraken gemaakt die zorgen voor meer noodopvangplekken, spoedbouw van flexwoningen voor statushouders en komt ook met een wet die weigerachtige gemeenten dwingt tot asielopvang.

Van der Burg belde afgelopen maanden met de ene burgemeester na de andere om opvangplekken te regelen, maar hoorde vooral vaak ‘nee’. De bewindsman schetste de Kamer de machteloosheid die hij bij zulke gesprekken ervoer. ,,Dan zei ik: er liggen hier mensen in het gras, burgemeester kunt u helpen? ‘Neuh’, zegt zo’n burgemeester, ‘dat doen we niet’.”

Daardoor is hij er inmiddels van overtuigd dat een wet nodig is. ,,Dan moet je besturen, dan moet je instrumenten inzetten die je niet in wil zetten. Op zo’n moment kun je niet zeggen: dit zijn mijn handen, daar ga ik nu op zitten.”

Bekijk hier al onze video’s over de politiek: