Kabinet wil crimineel vermogen ook zonder veroordeling kunnen afpakken

Demissionair minister Ferd Grapperhaus van Justitie en Veiligheid kondigde het plan tegen ondermijnende criminaliteit vorig jaar al aan en brengt vandaag het wetsvoorstel in consultatie. Om verdacht geld of dure auto's of horloges te kunnen afpakken, is volgens het wetsvoorstel alleen nodig dat het Openbaar Ministerie het bij de rechter aannemelijk kan maken dat het geld of de spullen het resultaat zijn van criminaliteit. 

Zo moet het voortaan bijvoorbeeld mogelijk worden om grote hoeveelheid contanten die de politie bij een inval vindt, meteen door de overheid te confisqueren. Volgens het ministerie is er geen langdurig strafproces nodig als degene bij wie het geld werd aangetroffen geen verklaring kunnen geven voor het grote geldbedrag in hun huis.

Volgens Grapperhaus is geld verdienen ‘de drijfveer’ voor criminelen. ,,We zijn niet alleen uit op hun vermogen, hun luxe villa’s, dure horloges, auto’s en jachten. We raken ze ook direct in hun criminele bedrijfsvoering.” Volgens de CDA-bewindsman raken criminelen door deze wet ‘steeds meer mogelijkheden kwijt om te investeren in verdere illegale praktijken’. ,,Op die manier voorkomen we dat zwart geld in de samenleving blijft circuleren en wordt ingezet in de legale economie of wordt geherinvesteerd in criminele activiteiten.”

Criminelen maken vaak gebruik van ingewikkelde en verhullende eigendomsconstructies, waardoor het lastig is om te achterhalen van wie vermogen en goederen zijn. De nieuwe methode draait de huidige werkwijze om: niet de crimineel, maar het geld of dure spullen staan centraal. De eigenaar of eigenaren van het geld en de spullen krijgen volgens de plannen recht op bijstand door een advocaat en kunnen beroep aantekenen tegen de uitspraak van de rechter.

Het wetsvoorstel regelt ook dat bankrekeningen van verdachten met spoed kunnen worden bevroren. Het wordt dan onmogelijk om het geld weg te sluizen, bijvoorbeeld naar het buitenland, als een verdachte is opgepakt. Deze ‘spoedbevriezing’ moet voorkomen dat het geld verdwenen is als het strafrechtelijk onderzoek nog bezig is.

Deze manier van afpakken van criminele winsten zonder een veroordeling gebeurt de laatste jaren in andere Europese landen ook al. De methode is niet onomstreden. Juridisch deskundigen wijzen erop dat de toegevoegde waarde beperkt lijkt.