Kabinet wil niet alle geëvacueerde Afghanen asiel beloven, Kamer boos

Het gaat bijvoorbeeld om bewakers, koks en chauffeurs die voor de Nederlands missie hebben gewerkt, maar ook om Afghaanse medewerkers van hulporganisaties die door Nederlands geld werden gefinancierd en journalisten die Nederlandse media hebben geholpen. 

Het kabinet leek de motie, die door een ruimte Kamermeerderheid werd aangenomen, in eerste instantie te omarmen. ,,U heeft een kristalhelder signaal gegeven, dat hebben we gehoord", sprak demissionair staatssecretaris Ankie Broekers-Knol. Ook minister Ank Bijleveld van Defensie zei dat ‘alle mogelijkheden worden benut’. ,,Iedereen die we eruit kunnen halen, halen we eruit.”

Minister Sigrid Kaag van Buitenlandse Zaken zei dat het kabinet ‘een uiterste inspanning leveren’ om Afghanen die voor Nederland hebben gewerkt uit het land te halen. ,,Wij willen geen mensen achterlaten die in gevaar komen omdat ze voor Nederland hebben gewerkt”, zei Kaag. ,,De ambitie is keihard en heel duidelijk.”

Maar in het debat bleek het kabinet de motie anders uit te leggen dan letterlijke tekst die de Kamer had geformuleerd. Het kabinet wil hen wel uit Afghanistan halen, maar hun asielaanvraag hier individueel beoordelen. De Kamer riep het kabinet juist per motie op om de groep Afghanen die gevaar lopen omdat zij ‘zichtbaar het belang van Nederland hebben gediend’ hetzelfde te behandelen als de Afghaanse tolken die geëvacueerd gaan worden. Het kabinet moet hen dan als zogeheten systematisch vervolgde groep aanmerken. Maar na een lange en verhitte discussie bleek dat het kabinet niet zo ver wil gaan.

Broekers-Knol wil geen ‘categorische en generieke inwilliging van de asielaanvraag’, stelde ze. D66-Kamerlid Salima Belhaj, de initiatiefnemer van de motie, wil niet dat een kok of beveiliger in de asielprocedure moet bewijzen dat hij voor Nederland heeft gewerkt. Wel, zei ze, heeft Broekers-Knol  ‘de vrijheid’ om aanvragen af te wijzen als blijkt dat iemand bijvoorbeeld banden had met de taliban. 

Kaag sprak over de moeilijke situatie in Afghanistan. ,,We zijn zelf niet in Kaboel.” Ook gisteren benadrukte ze in een Kamerdebat dat Nederland voor de evacuatie - ook van Afghanen die hebben getolkt voor Nederlandse militairen en lokaal ambassadepersoneel - enorm afhankelijk is van de Amerikanen.

Gisteren ontstond er een chaotische situatie op het vliegveld van Kaboel. Nederlanders die voor de poort stonden, konden een klaarstaand evacuatietoestel niet bereiken. ,,Zij werden niet werden toegelaten door Amerikaanse militairen, die ook onder enorme druk staan", stelde Kaag. ,,Het lijkt zich nu te stabiliseren.” Volgens de D66-bewindsvrouw ‘lijkt het erop’ dat ook Afghanen de poort nu kunnen bereiken. ,,Lokaal ambassadepersoneel, tolken en hun gezinnen komen op passagierslijsten te staan, de VS laat dat nu toe.”

Op de eerste evacuatievlucht die vanochtend is vertrokken zaten 35 Nederlanders, meldde Bijleveld aan de Kamer. Zij zijn samen met 16 Belgen, twee Duitsers en twee Britten onderweg naar Tbilisi in Georgië. Gisteren werd een Nederlander met een Duitse vlucht geëvacueerd, zei Bijleveld.

Volgens Kaag moet de evacuatie ‘de komende etmalen’ vorm krijgen. Het ambassade noodteam, dat gisteren samen met 60 Nederlandse militairen naar Kaboel is vertrokken, is nog niet in Kaboel aangekomen. Kaag hoop dat het team ‘vandaag nog’ aankomt in de stad. Het oorspronkelijke ambassadeteam is maandagavond al vertrokken. Kaag: ,,Hun werd verteld: het is nu of nooit. Ik begrijp het beeld: als je er niet bent kunnen dingen niet op dezelfde manier gebeuren.” 

In de tussenliggende periode nemen andere landen de taken van de Nederlandse ambassade waar. ,,We hebben afspraken met landen die wel zijn gebleven en die worden nagekomen", stelt Kaag. ,,Ik hoop dat we achteraf kunnen zeggen dat dit tijdgat geen verschil heeft gemaakt. De problemen zitten niet op het vliegveld, maar op de Amerikanen die geen toegang gaven.”

In een reactie op Kamerleden, die zeiden contact te hebben met mensen die wanhopig proberen Afghanistan te verlaten stelde Kaag zelf ook appjes te krijgen van mensen ‘die willen weten wanneer hun vlucht vertrekt'. ,,Het is één van de grootste crises uit onze moderne geschiedenis.” Kaag zei dat Afghanistan ‘150 procent’ van haar aandacht heeft.

Luister voor het laatste nieuws naar de AD Nieuws Update: