Notulen openbaar: ministers moesten ‘activistische’ en ‘tegenwerkende’ Kamerleden terugfluiten

Dat staat in de zojuist gepubliceerde notulen - in totaal 37 pagina's - van ministerraadsvergaderingen in 2019 over de toeslagenaffaire. Volgens premier Mark Rutte was er ‘niets onoorbaars’ gebeurd, maar na een reconstructie van RTL Nieuws vorige week nam de druk toe om open kaart te spelen. In de notulen van 12 juli 2019 staat beschreven hoe ministers Koolmees, premier Rutte en CDA-leider Wopke Hoekstra  terugblikken op een Kameroverleg waar een motie van afkeuring werd ingediend door de SP. 

Die vergadering trapt Koolmees af, hij beklaagt zich (‘spreker is zeer ontstemd’) over het brede kritische front in de Kamer, van links tot rechts, dus over SP’er Leijten, maar ook CDA’er Omtzigt en VVD-Kamerlid Helma Lodders: ‘De rol van de twee coalitiefracties is weinig behulpzaam. (...) Het vraagstuk van activistische woordvoerders speelt ook bij andere fracties. Het is wenselijk dat de leden van de ministerraad de woordvoerders van gelijke politieke huize hierop aanspreken’, notuleert de secretaris. 
Premier Rutte reageert instemmend, en ‘toont weinig begrip’ voor woordvoerders van de fracties die zich ‘in de media profileren'. Rutte zelf heeft in de richting van partijgenoot Lodders ‘reeds het belang van eenheid in de coalitie’ benadrukt. Hoekstra is het ook eens met Koolmees en Rutte, noemt de relatie tussen kabinet en coalitiefracties ‘ingewikkeld'. ‘Door De Jonge en spreker (Hoekstra) is veel tijd en energie gestoken in het sensibiliseren van de heer Omtzigt, met overigens beperkt succes’, staat in het vergaderverslag.  

Brisant

De kwestie sleept al langer dan een jaar. De Tweede Kamer is ontevreden met summiere informatieverstrekking, het kabinet stelt telkens dat niet alles gedeeld kan worden om individuele ambtenaren niet te beschadigen. Maar een ‘politiek motief’ speelt daarbij niet mee, herhaalt Rutte keer op keer. Dat gelooft een deel van het parlement niet. 

Daarom besloot het kabinet afgelopen vrijdag om de vergaderverslagen - in de regel bestempeld tot staatsgeheim voor de periode van minstens twintig jaar - alsnog te delen. 

Hoewel de besluitvorming zou deugen, kondigde Rutte vrijdag aan dat de stukken vol ‘brisante’ informatie staan, ook omdat duidelijk wordt wie wat precies heeft gezegd. ,,Dat is nogal wat. Iedereen gaat van alles in die notulen vinden.” De premier kondigt wel aan aangifte te doen tegen het lekken van notulen uit de ministerraad naar RTL Nieuws. 

Luister naar onze podcast Politiek Dichtbij

Het openen van de kabinetskluis kan als een politieke ‘doos van Pandora’ uitpakken en verhoudingen tussen beoogde coalitiepartijen verder onder druk zetten. Voor de hoofdrolspelers staat er veel op het spel. CDA-leider Wopke Hoekstra zou gezegd hebben dat hij Omtzigt probeerde te ‘sensibiliseren’ (tot rede brengen, red.). Als er meer details uitkomen, kan dat de toch al fragiele relatie tussen Hoekstra en Omtzigt verder schaden. D66-leider Sigrid Kaag won de verkiezingen met de belofte van ‘nieuw leiderschap’: als vanavond blijkt dat Kaag en partijgenoten zich in de Trêveszaal bedienden van oude politiek (klagen over Kamerleden bijvoorbeeld), betekent dat een forse kras voor Kaag.

En Rutte zelf zal ondertussen moeten vrezen voor de kans van slagen van de vorming van een nieuw kabinet onder zijn leiding. Hij overleefde het pre-formatiedebat ternauwernood begin april, nieuwe onthullingen over de zogenoemde ‘Rutte-doctrine’ maken de vorming van een kabinet Rutte-IV alleen nog maar lastiger. 

_{De tekst gaat verder onder de foto.}

Bekijk al onze politieke video's in deze playlist