Raad van State: Kabinet moet nú extra klimaatmaatregelen nemen

Nederland ligt niet op koers om de klimaatdoelen voor 2030 en 2050 te halen. Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) verwacht dat de uitstoot van broeikasgassen in 2030 met 38 tot 48 procent is gedaald ten opzichte van 1990. Daarmee wordt het streefdoel van 49 procent niet gehaald. In 2050 mag Nederland volgens de Klimaatwet helemáál geen broeikasgas meer uitstoten.

,,De Klimaatwet heeft alleen betekenis als regering en parlement zich daaraan willen houden’’, zegt vice-president Thom de Graaf van de Raad van State, het hoogste adviesorgaan van het kabinet. ,,Het is zorgelijk als dat niet gebeurt. De aanpak van de klimaatcrisis en de noodzakelijke energietransitie kunnen niet in de wacht worden gezet.’’

Sinds 2019 oordeelt de Raad van State jaarlijks over de klimaatplannen van de overheid. Ook nu krijgt het kabinet een onvoldoende. Dat het kabinet demissionair is, ontslaat het niet van de plicht ‘om te doen wat nu nodig is’. Volgens de Raad van State moet er een minister van Klimaat komen en moeten de doelen in de Klimaatwet zo snel mogelijk worden verhoogd.

Tekst gaat verder onder kaartje

Het Nederlandse klimaatbeleid heeft wél effect - de tussenstand is iets gunstiger dan vorig jaar - maar het is nog lang niet genoeg, zo heeft het PBL berekend. Als de nieuwste Europese klimaatvoorstellen - ook wel ‘Fit for 55’ getiteld - uitgevoerd moeten worden, moet er nóg een tandje bij.

Demissionair staatssecretaris Dilan Yesilgöz (VVD, Klimaat) erkent dat extra maatregelen nodig zijn. Maar volgens haar zijn de laatste PBL-cijfers minder rooskleurig dan de werkelijkheid. Zo heeft het PBL de op Prinsjesdag aangekondigde klimaatinvestering van 7 miljard euro niet meegeteld. Dat geld gaat onder meer naar zonne- en windparken en subsidies voor woningisolatie en hybride warmtepompen.

Op de formatietafel liggen méér nieuwe klimaatplannen, zo zeggen Haagse bronnen. Of met die plannen de klimaatdoelen wel worden gehaald, is nog onbekend.

Het PBL waarschuwt ook voor problemen met de gaslevering in Nederland. In 2010 was de nationale gasproductie (81 miljard kubieke meter) nog anderhalf keer zo groot als het nationale verbruik. Door de sluiting van gasvelden is van die eigen productie in 2030 waarschijnlijk slechts 7 miljard kubieke meter over. Het merendeel van het gas komt dan uit het buitenland. Biogas en waterstof zullen tot 2030 geen rol van betekenis spelen in Nederland, zo verwacht het PBL.

Komende maandag begint een grote klimaattop in Glasgow. Verschillende landen kondigden afgelopen maand extra maatregelen aan. Zo wil Australië, de grootste steenkoolexporteur ter wereld, klimaatneutraal worden. China, de grootste vervuiler en tegelijkertijd de grootste vergroener, zegt geen kolencentrales meer in het buitenland te financieren. Maar alle goede voornemens zijn nog niet genoeg om de stijging van de temperatuur onder de gewenste 2 graden te houden, zo berekende de milieuorganisatie van de Verenigde Naties. 

De linkse partijen hebben niets goeds te zeggen over de woorden van staatssecretaris Yeşilgöz-Zegerius. ,,Schaamteloos”, oordeelt GroenLinks-leider Jesse Klaver. “De Raad van State maakt gehakt van het klimaatbeleid, en terecht.” Klaver heeft er weinig vertrouwen in dat een nieuw kabinet, met dezelfde partijen als de afgelopen vier jaar, straks wél zal doen wat nodig is. Het optimisme daarover van Yeşilgöz maakt op Klaver weinig indruk. ,,Je hebt luie optimisten. Dat zijn mensen die denken: het zal allemaal wel goed komen. Maar het komt niet vanzelf goed, daar moet je heel hard voor werken.”

Volgens PvdA’er Joris Thijssen moeten ‘alle alarmbellen afgaan’. Hij noemt het positieve verhaal van Yeşilgöz ‘ongelofelijk’. Er zijn volgens hem ‘eindeloos veel plannen’ waarmee wel snel resultaten behaald kunnen worden. ,,Maar dan moet er wel een kabinet zitten dat niet alleen praat over het belang van klimaatverandering, maar dat ook omzet in daden.”

Ook Kamerlid Christine Teunissen van de Partij voor de Dieren vindt het optimisme van het kabinet onterecht. ,,Want alle feiten tonen aan dat we er helemaal niet bijna zijn”, zegt zij. ,,De Raad van State zegt nu: de klimaatdoelen van 2030 zijn volledig uit zicht.”

Belangrijk is ook dat het kabinet op korte termijn moet ingrijpen, aldus Teunissen. ,,Het kabinet haalt bewust het Urgenda-vonnis niet. En dat is je bewust niet aan de rechtsstaat houden.” Als daar te lang mee wordt gewacht, dan zullen de kosten van klimaatrampen alleen maar hoger zijn, waarschuwt de politica.

Bekijk onze video's over het klimaat in onderstaande playlist: