Rutte: ‘Ik ga niet in gesprek met relschoppers die met moker op politieauto rammen’

Dat bleek donderdagavond tijdens het spoeddebat over de excessen bij boerendemonstraties de afgelopen dagen. Meerdere partijen - CDA, VVD, ChristenUnie en BBB - opperden de komst van een bemiddelaar of verzoener, ook premier Mark Rutte was daarvoor te porren. 

,,Ik begrijp goed dat je iemand vraagt rust te brengen in de discussie, om het gesprek op gang te helpen. Maar ik ga niet aan tafel met relschoppers, met iemand die met een mokerhamer op een politieauto loopt te rammen. Het gaat om de grote meerderheid van de boeren die het gesprek zoeken.” Binnen een week stuurt het kabinet een brief met meer details over deze verzoeningspoging. 

Als potentiële bemiddelaars noemde BBB-leider Caroline van der Plas de namen van Louise Fresco en Aalt Dijkhuizen, de huidige en voormalige bestuursvoorzitter van de Wageningen Universiteit.  

Coalitiepartijen benadrukten wel dat de grote stikstofdoelen (min 50 procent uitstoot in 2030) overeind moeten blijven. De manier waarop die doelen moeten worden gerealiseerd, zijn wel bespreekbaar. 

PVV-leider Geert Wilders ziet niks in het bemiddelingsplan als de stikstofdoelen sowieso blijven. ,,Dan is dit een vernietigingscommissie. Dit is een schijnbeweging, u houdt iedereen voor de gek”, zei de PVV-leider tegen de voorstanders. 

Rutte herhaalde in het debat dat het ‘onaanvaardbaar’ is dat politici thuis lastiggevallen worden, dat hulpverleners bekogeld worden en hooibalen in brand worden gestoken. ,,Iedereen mag demonstreren, maar we zijn een beschaafd land. We zijn geen land waarin mensen elkaar zo verschrikkelijk in de weg gaan zitten. Dat gebeurde deze week wel, waarbij een kleine groep mensen het verpest voor een grote groep boeren.” 

Het kabinet gaat daarom nog onderzoeken wat er juridisch mogelijk en nodig is om acties en demonstraties bij woningen van politici en bestuurders strafbaar te maken. Minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof, VVD) werd meermaals door boze boeren thuis bezocht, en ook CDA-Kamerlid Derk Boswijk kreeg boeren aan de deur. Daar is vermoedelijk een wetswijziging voor nodig, details daarover moeten nog ‘dit jaar’ duidelijk worden, zei minister Dilan Yesilgöz (Justitie, VVD). 

Rutte zei wel dat hij de wanhoop begrijpt bij ‘trotse boeren’ die moeten inschikken rond natuurgebieden: ,,Ik snap dat er onrust is, daarom nemen we maatregelen om het in goede banen te leiden. Ik ben ervan overtuigd dat we in dit land een sterke boerensector houden.” De premier erkent ook dat hij ‘zichtbaarder’ regie moet nemen bij het probleemdossier.

_{Luister ook onze podcast Politiek Dichtbij}

Bij partijen die te boek staan als ‘pro-boeren’ - naast de PVV onder meer ook BBB, Forum voor Democratie en SGP - klonk felle kritiek op het kabinet en de stikstofplannen. Die zouden boeren tot wanhoop drijven, met de uitwassen als ongewenst gevolg. BBB-leider Van der Plas herhaalde dat ze geweld en intimidatie van politici afkeurt. ,,Ik heb beveiliging, ik heb protocollen, ik red me wel. Maar wie redt de boeren?”

Want volgens Van der Plas is ‘de wanhoop op het boerenerf groot’ en zijn er opvallend veel zelfdodingen onder boeren. ,,Ze worden als dierenbeulen en natuurvernietigers neergezet, uitgeknepen door supermarkten en banken.” D66-fractieleider Jan Paternotte deed een beroep op Van der Plas om boeren gezamenlijk te vragen om af te zien van de geplande actie komende maandag, waarin boeren ‘het land plat willen leggen’. ,,U heeft meer gezag bij de boeren dan ik.” 

Maar Van der Plas had daar geen trek in. ,,Het lijkt mij ook geen slim idee dat ik dat samen met u doe. D66 werkt bij boeren als een rode lap op een stier.” Ook zei ze ‘niet op commando’ acties af te keuren. ,,Alsof Caroline een knop op de rug heeft, waar iedereen op kan drukken, en ik maar afstand moet nemen. Dat ga ik gewoon niet doen, ik ben er helemaal klaar mee.”

_{Tekst gaat verder na de foto}

De Kamer was verenigd in de afschuw over de excessen van de afgelopen week. Alleen FvD wilde de ‘opstootjes’ niet ‘zonder meer veroordelen’. Volgens Kamerlid Gideon van Meijeren zijn de ‘onteigeningsplannen’ van het kabinet ‘een regelrechte oorlogsverklaring aan de boeren’. GroenLinks-leider Jesse Klaver noemde Van Meijerens woorden ‘staatsgevaarlijk’. ,,U heeft de kans de gemoederen te bedaren.” Maar het FvD-Kamerlid deed er daarna een schepje bovenop: ,,Als het kabinet doorgaat met deze misdadige plannen, dan heb ik maar één boodschap: you ain’t seen nothing yet.”

Volgens Van Meijeren zijn er situaties waarin wetsovertredingen ‘geoorloofd kunnen zijn’ en vroeg daarvoor begrip bij minister Yesilgöz. Zij reageerde als door een wesp gestoken. ,,Als je ziet dat politieauto’s worden geramd met een trekker, ben je niet goed wijs als je daarvoor begrip komt vragen.” 

Het debat ging donderdagavond niet over het stikstofvraagstuk; een meerderheid van de Tweede Kamer wilde dat debat van vorige week niet overdoen. Partijen willen nu vooral actie tegen de intimidatie bij politici thuis en op sociale media, tegen snelwegblokkades en brandstichting.  

De afgelopen dagen escaleerde de demonstraties op diverse plekken volledig, werden hulpverleners bekogeld met vuurwerk, ook zijn voertuigen weggeschoven door tractoren. In Apeldoorn moest de burgemeester gisteravond een noodverordening afkondigen om te voorkomen dat boeren op tractoren naar het politiebureau zouden komen waar actievoerders in de cel zaten.

Bekijk hier hoe demonstranten nabij Kootwijkerbroek ME-busjes aanvielen met grote hamers en staven:

Bekijk hieronder onze video’s over de boerenprotesten: