Door de hoge energiekosten leven meer huishoudens in Oost-Nederland in energiearmoede

Het hoogste percentage huishoudens in energiearmoede ligt in de gemeentes Zutphen, Deventer en Steenwijkerland. Meer dan 8,4 procent van de huishoudens gaat gebukt onder de hoge kosten. Hoewel de energiekosten voor meer gezinnen zwaar vallen, worden deze huishoudens door een laag inkomen of laag energielabel extra hard getroffen.

_{Zie hier hoeveel energiearmoede er in jouw gemeente is. Tekst gaat verder onder de kaart.}

Ook de gemeente Lelystad valt op. Met 8 procent valt deze net buiten de lijst met het grootste aandeel van huishoudens in energiearmoede. Toch is daar het aantal getroffen huishoudens wel fors toegenomen. Met 1,5 procentpunt de grootste toename ten opzichte van anderhalf jaar geleden.

Oost-Nederland wordt in vergelijking met andere delen van het land minder hard getroffen. De gemeentes die in deze regio opvallen doen dat landelijk gezien minder. Daar zijn uitschieters met gemeentes waarin meer dan 15 procent van de gezinnen getroffen wordt door energiearmoede.

Ondanks de financiële compensatie, leven zo’n 600.000 Nederlandse huishoudens in energiearmoede. Dat zijn er zo’n 90.000 meer dan anderhalf jaar eerder. Dat blijkt uit onderzoek van TNO op basis van gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Dat zegt volgens onderzoeker Peter Mulder niet direct iets over de effectiviteit van de compensatie. ,,De maatregelen hebben ruim 400.000 huishoudens behoed voor energiearmoede.’’

_{Zie hier het landelijke beeld. Tekst gaat verder onder de kaart.}

Zonder de compensatie zouden de cijfers vele malen hoger zijn, stelt hij. ,,Onze inschatting is dat zonder deze ondersteuning het aantal energiearme huishoudens sinds 2020 verdubbeld zou zijn tot ruim één miljoen huishoudens in 2022.’’ Het gaat hierbij om de energietoeslag van 1300 euro voor lage inkomens. Ook kreeg elk huishouden in november en december en de 190 euro korting op de energierekening.

Maar dat was niet voldoende voor energiearme huishoudens. Het zijn gezinnen met lage inkomens. Zij zetten de verwarming niet aan, of warmen hun eten niet op om te bezuinigen. Vaak zijn het huurders in nauwelijks geïsoleerde huurhuizen die geheel afhankelijk zijn van de woningcorporatie of de particuliere verhuurder voor verduurzaming.

Gelijktijdig met het onderzoek naar energiearmoede hebben de onderzoekers gekeken naar de zorgkosten van deze groep mensen. Vooral kinderen onder de 18 jaar die leven in een koud tochtig huis waar de kachel uitstaat, bleken vaker dan gemiddeld in het ziekenhuis te belanden met bijvoorbeeld astmaklachten. Ook de geestelijke gezondheid is slechter door de geldzorgen.

De mensen die in energiearmoede leven hebben de grootste moeite om daaruit te ontsnappen. De kachel een graadje lager, zoals de rest van Nederland doet, kan niet, want die kachel staat al nauwelijks aan. Ze zijn al heel bewust bezig met bezuinigen.

TNO rekende met een gemiddelde energieprijs van 0,45 euro per kWh elektriciteit en 1,78 euro voor een kuub gas in 2022. Het huidige energieplafond zit met respectievelijk 0,40 en 1,40 euro onder die gemiddelden. Maar of dat de armoede nu vermindert of dat er toch nog meer mensen bijkomen, heeft TNO nog niet gezocht.

De ruim 600.000 energiearme huishoudens gaven in 2022 naar schatting gemiddeld 12,7 procent van hun inkomen uit aan energiekosten, in 2020 was dat 9 procent. Door de stijgende energieprijzen waren ze 65 euro per maand meer kwijt, tot gemiddeld 190 euro in 2022. Zonder compensatie was dit gemiddelde bedrag naar schatting opgelopen tot ongeveer 260 euro per maand.

Vooral in Noordoost-Groningen, Zuid-Limburg, Rotterdam, Den Haag, Arnhem en omgeving, Almelo en Enschede komt energiearmoede veel voor. De laatste twee jaar is de groei met name in de steden te vinden.

Er is volgens onderzoeker Mulder maar één uitweg: verduurzamen, en dan de huurhuizen met de slechtste energielabels het eerst. 415.000 gezinnen met energiearmoede wonen in een huis met label F en G. Dergelijke huizen zijn alleen tegen torenhoge kosten warm te krijgen. Als de woning beter wordt geïsoleerd, raken de gezinnen uit de armoede en verbetert de gezondheid van de bewoners. Mulder wijst erop dat dit veel gezondheidskosten kan voorkomen.

Bekijk hier onze video’s over de energiecrisis: