Bij rechtszaak over macht koning: ‘Is er geen zaaltje te vinden zonder zijn portret?’

De rechtszaak over de macht van de koning is net begonnen in de Haagse rechtbank, als Republiek-advocaat Ewout Jansen opmerkt ‘niet te verwachten dat de hele grondwet wordt herschreven’. Maar, merkt de raadsman van de eisende partijen op: ,,Is er in dit gebouw geen zaaltje te vinden zonder zijn portret aan de muur?’’

Hij wijst op het portret van koning Willem-Alexander in zijn hermelijnen inhuldigingsmantel dat pal achter de voorzitter van de rechtbank hangt. Het is een moment dat de, in juridisch opzicht, ingewikkelde zaak redelijk begrijpelijk samenvat.

Republiek, voorheen het Republikeins Genootschap, wil van de hele monarchie als staatsvorm in Nederland af en zeker van de bemoeienis van het staatshoofd met de rechterlijke macht. Koning Willem-Alexander ondertekent mede de benoemingen van rechters, advocaten zweren trouw aan hem en dan hangt ook nog zijn portret in alle rechtszalen in het koninkrijk.

En dat terwijl hij zelf ook nog wel eens procedeert, met name als hij vindt dat zijn privacy of die van zijn familieleden in het geding is. ,,Tussen ons en een koning die zijn macht misbruikt, staan in feite alleen goede manieren. Dat is voor het recht niet genoeg.”

_{Tekst gaat verder onder de foto.}

Aan de andere kant van de drie rechters zitten de verdedigende partijen. De landsadvocaat namens de Staat der Nederlanden met een collega, ambtenaren van het ministerie van Justitie en een advocaat zonder toga: Arnold Croiset van Uchelen. De koning heeft hem gemachtigd om hem te vertegenwoordigen in deze zaak, zoals hij dat ook deed bij de enige rechtszaak die hij sinds zijn inhuldiging als vorst aanspande (en won), in 2014 tegen Nieuwe Revu, toen dat blad privéfoto’s van de minderjarige prinses Amalia publiceerde. ,,Ik ben advocaat, maar ik ben hier vandaag niet als zodanig’’, meldt Croiset van Uchelen. In de wet is een bepaling opgenomen dat de koning zich laat machtigen bij rechtszaken, om hem juist te weren uit de rechtszaal.

Dat is ook het hele punt van de verdediging: in de wetten is al zo veel ‘procedurele bescherming’ opgenomen dat de onafhankelijkheid van de rechtspraak gegarandeerd is. En daarbij is het ook meer een onderwerp voor een ‘politieke en maatschappelijke’ discussie, geeft landsadvocaat Reimer Veldhuis namens de Staat aan. ,,De Staat gaat een inhoudelijke discussie niet uit de weg, maar die hoort hier niet thuis.’’

De koning verscheen dus niet, zijn gemachtigde Croiset van Uchelen hield vrijwel de hele zitting zijn mond. Tot op het einde, toen hij namens de vorst opmerkte: ,,Het is niet aan de koning om zijn eigen staatsrechtelijke positie te verdedigen, dat is aan de grondwetgever en de bevolking.’’

De uitspraak is op 8 maart.

Hou deze site in de gaten voor de nieuwste afleveringen van onze podcast ‘Van Oranje’, een serie over de opmerkelijkste Oranjes uit de rijke geschiedenis van onze koninklijke familie. Beluister deze via onze site, of abonneer je via Spotify of iTunes om geen aflevering te missen.

Bekijk hier alle video's over het koningshuis: