NPO wil actie na ‘racisme-uitzending’ Ongehoord Nederland, omroep ontkent

De NPO heeft volgens Leeflang ‘de redactionele vrijheid hoog in het vaandel staan, maar daar zijn wel grenzen aan wat racistische of discriminerende uitlatingen betreft’. ,,Die grens is volgens de NPO in deze uitzending bereikt. We verzoeken dan ook het Commissariaat voor de Media om zich hierover uit te spreken in het licht van het Mediawet-artikel 2.88 lid 5: ‘een publieke media-instelling neemt passende maatregelen om te voorkomen dat het aanbod van haar mediadiensten aanzet tot geweld of haat jegens een groep of lid van een groep’.”

In een verklaring reageert de omroep verbaasd op de beschuldigingen van de NPO. ‘Volgens het bestuur van ON! is daarvan geen enkele sprake en is dat ook nooit de bedoeling geweest’, staat er. ‘Onder de vraagstelling: ‘Racisme, wie doen het?’ en ‘Wie is een racist?’ is aandacht besteed aan de ruzie en de beschuldigingen van racisme bij de partij BIJ1', valt er verder te lezen. Met de uitzending zegt voorzitter Arnold Karskens niemand te hebben willen beledigen. ‘Van racisme, discriminatie of het oproepen tot geweld moeten wij niets hebben’, en de omroep zegt daar afstand van te nemen.

Bij de Ombudsman regent het inmiddels klachten over het programma van gisteren. ,,Bij de NPO komen veel klachten binnen over deze uitzending, waaronder ook kopieën van klachten die bij de Ombudsman zijn ingediend. We vragen de Ombudsman om deze met voorrang te behandelen.” De PvdA vindt dat de omroep bij nog een overtreding moet vertrekken. ,,Wat een racistische drek, de publieke omroep onwaardig”, aldus Kamerlid Mohammed Mohandis. GroenLinks spreekt van ‘puur vergif’ en volgens D66 is er sprake van ‘ranzig racisme op onze publieke omroep’.

Het Commisariaat van de Media voerde afgelopen week al een gesprek met het bestuur van Ongehoord Nederland. ,,Over de werking van de publieke omroep", aldus een woordvoerder van het CvdM. ,,Daarin heeft Ongehoord Nederland aangegeven dat zij zich willen houden aan de regels die van toepassing zijn op de publieke omroep, waaronder de journalistieke code. De uitzending van 15 september jongstleden roept naar onze mening de vraag op of Ongehoord Nederland wel de vereiste passende en effectieve maatregelen heeft getroffen. Wij nemen dit dan ook mee in het onlangs aangekondigde onderzoek naar de betrouwbaarheid van journalistieke producties.”

De omroepen die deel uitmaken van de NPO hebben collectief het racisme-item veroordeeld. Zij vinden dat in het filmpje ‘middels taal en beeld een valse, racistische boodschap wordt verkondigd die wij gezamenlijk kwalificeren als onjournalistiek, onethisch en in strijd met de kernwaarden van de NPO. Dit is het platform van de publieke omroep onwaardig.’ Dat stellen zij in een gezamenlijke verklaring.

In de uitzending van gisteren gebruikte presentatrice Raisa Blommestijn het woord ‘negers’ bij een compilatie van beelden waarbij, zo werd aangekondigd, ‘blanken door zwarten in elkaar worden geslagen’. Aan de willekeurig gekozen filmpjes werd geen context gegeven.

Op sociale media brak onmiddellijk een storm van kritiek los. Blommestijn is zich zelf van geen kwaad bewust. ‘Het gebruik van een volstrekt normaal Nederlands woord is tegenwoordig, anno 2022, aanleiding voor aangifte. Het summum van idiotie; we leven in absurde tijden’, schrijft ze op Twitter. ‘Bizar wat een enkel woord bij mensen losmaakt, maar tevens ook illustratief waarom we dat dus wél moeten gebruiken.’

_{Tekst gaat verder onder deze tweet}

De uitzending van Ongehoord nieuws ging over de trammelant binnen de partij BIJ1 waar het Amsterdamse bestuur is opgestapt en leden met een donkere huidskleur melding maken van racistisch gedrag door partijgenoten. Co-presentator Arlette Adriani stelt daarop ‘de minder belichte zijde van racisme’ aan de kaak.

Blommestijn bespreekt de beelden met Kamerlid Pepijn van Houwelingen (Forum voor Democratie), waarna zij zegt: ,,Dit zijn werkelijk schokkende beelden, je ziet dat blanken in elkaar worden geslagen door negers, overigens op grote schaal, in dit soort filmpjes die worden gedeeld op het internet. Waarom horen we hier nu zo weinig over, als het gaat om de grotere discussie, als het gaat over racisme?”

Onder anderen advocaat Max den Blanken deelde zijn verontwaardiging op Twitter: ‘Onversneden racistisch item op de npo, geproduceerd met belastinggeld, gelegitimeerd door oa een hoogleraar van de @UniLeiden. Het is werkelijk een schande’. Zijn bericht is vele duizenden keren gedeeld. Aangifte doen helpt niet, denkt hij. ,,In plaats van het strafrecht denk ik hierbij liever aan artikel 1 van onze grondwet. Daarin liggen de normen en waarden van onze maatschappij besloten. Het gelijkheidsbeginsel en verbod op discriminatie. De hoeksteen van onze samenleving. We moeten met elkaar constateren dat Ongehoord Nederland daar lak aan heeft. Het is onversneden valse journalistiek die ze bedrijven, waarbij zij zwaar over de grens gaan. Dit soort items zou Ongehoord Nederland wat mij betreft niet mogen uitzenden. Er moet bij de Publieke Omroep ruimte zijn voor verschillende meningen en visies, maar bij een omroep hoort ook een verantwoordelijkheid. Als je die niet kunt nemen, hoor je niet thuis in het publieke bestel.”

Den Blanken: ,,Het is niet de eerste keer dat Ongehoord Nederland wordt aangesproken. Dat heeft tot nu toe geen effect gesorteerd. Ik kan me voorstellen dat de omroep nu onder curatele wordt gesteld. Dat zij uitzendingen vooraf ter goedkeuring voorleggen aan het Commissariaat van de Media. Willen zij dat niet, dan staat het hen vrij om een eigen televisiezender te beginnen maar niet met belastinggeld.”

Volgens Arjan Lock, de voorzitter van het College van Omroepen, is ON ‘duidelijk grenzen overgegaan’. ,,Ik ben geschrokken, en dan dekt schrikken de lading niet”, aldus Lock. ,,Het is onbestaanbaar dat dit in een uitzending onder de vlag van de NPO wordt uitgezonden.” Hij is blij met de ‘zeer stevige reactie’ van de NPO: ,,We kunnen geen racistische of discriminatoire uitlatingen als deze tolereren.” Binnen het College van Omroepen, waar ON-baas Arnold Karskens ook in zit, zal het onderwerp zeker worden besproken, stelt Lock.

Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft gefaald in zijn toezicht op de gang van zaken rond ON, stelt Rabin Baldewsingh, de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme. Volgens Baldewsingh is het een ‘kwalijke zaak’ dat het ministerie de aspirant-omroep niet heeft gemonitord. ,,Er waren al eerder allerlei signalen dat Ongehoord Nederland zich niet aan de spelregels hield.”

_{Tekst gaat verder onder deze tweet}

De Ombudsman van de NPO kreeg eerder deze week ook al klachten binnen over de uitzendingen van ON, zo wordt bevestigd tegenover deze site. Ombudsman Margo Smit wil geen uitspraken doen over de hoeveelheid meldingen en de aard van deze klachten. Zij heeft de meldingen doorgestuurd naar de omroep.

ON mag daar nu op reageren, zoals de procedure voorschrijft. De klachten gingen met name over een item waarin de oversterfte gekoppeld werd aan coronavaccins. Daar is geen enkel bewijs voor. Een bijdrage van het CBS haalde de uitzending niet, beklaagde een onderzoeker zich op Twitter.

Ook was er deze week nog ophef over een item waarin RIVM-directeur Jaap van Dissel zonder concreet bewijs werd beschuldigd van corruptie. ,,Als dit waar is, dan is dat ontzettend corrupt. Dit kan echt niet”, vertelde Blommestijn toen in de uitzending.

_{Tekst gaat verder onder deze tweet}

Begin juli van dit jaar besloot de Raad van Bestuur ON een financiële sanctie op te leggen nadat de ombudsman had geconcludeerd dat de omroep onder meer bijdraagt aan de verspreiding van aantoonbaar onjuiste informatie. De straf houdt in dat de omroep voor het budget van 2023 bijna een ton minder kan besteden, 93.442,43 euro om precies te zijn.

ON-voorzitter Arnold Karskens reageerde toen dat de omroep het ‘principieel oneens’ was met de straf. ,,ON discrimineert niet en wil iedereen een podium geven over onderwerpen als de toenemende macht van de Europese Unie tot de gevolgen van de coronamaatregelen”, aldus Karskens. Het bezwaar dat ON aantekende, loopt nog.

De NPO kan twee sancties opleggen, die allebei met inhouden van het budget te maken hebben. Daarna klopt de publieke omroep aan bij Gunay Uslu, de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Zij kan daarna de licentie van ON overwegen.

_{Tekst gaat verder onder deze tweet}

Het programma Ongehoord nieuws ging eind augustus na een pauze weer van start. Volgens de presentatoren is het nu geen nieuwsprogramma meer, maar een ‘opinie- en duidingsprogramma‘. Na de eerste uitzendingen van Ongehoord nieuws kreeg de Ombudsman meteen weer klachten binnen.

De omroep van Karskens kreeg in 2021 van toenmalig mediaminister Arie Slob de aspirant-status, op voorwaarde dat de omroep ‘dezelfde ideeën over onafhankelijke journalistiek’ had als andere omroepen binnen de NPO. Het ministerie heeft de omroep echter nooit gemonitord om te kijken of ON zich aan de regels hield.

Karskens en Blommestijn zijn beiden ondanks herhaaldelijke pogingen onbereikbaar voor verder commentaar.

Luister ook naar de AD Media Podcast met deze week de Avondshow van Arjen Lubach, de rel rond B&B Vol Liefde, de matige scores van RTL en de vele talkshows.Luister hieronder of abonneer je via Spotify of iTunes.

Bekijk hieronder onze video’s op het gebied van Show & Entertainment: