Een teek op een blad van een plant. © ANP

Oost-Nederland broedplaats voor de teek, vooral de Veluwe is een hotspot

Deze week staat in het teken van de teek. Met ‘de Week van de Teek’ vragen natuurorganisaties aandacht voor de geleedpotige. In Oost-Nederland is de teek behoorlijk actief. De meeste tekenbeten worden in Gelderland gemeld, vooral de Veluwe is een ware tekenhotspot.

Marijn Joop 26-04-22, 16:29 Laatste update: 26-04-22, 17:53

In de afgelopen tien jaar zijn er bij Tekenradar.nl ruim 80.000 tekenbeten gemeld. De meeste tekenbeten komen uit de provincie Gelderland. Ook in de ranglijst met aantal tekenbeten per hoofd van de bevolking staat Gelderland hoog, net achter Drenthe.

In de tekenbeetdichtheid pik je de Veluwe er zo uit. Dit hangt er volgens RIVM-onderzoeker Kees van den Wijngaard mee samen dat op de Veluwe mens en teek elkaar veel tegenkomen. Mensen zijn vaak een toevallige gastheer voor teken. Een teek kiest de mens volgens Van den Wijngaard niet bewust uit. ,,Het is niet zo dat de mens nou echt een favoriet is van de teek.’’

,,Je loopt bijvoorbeeld met je benen door hoog gras, waar een teek op een grassprietje zit te wachten. Dan kan die teek op het moment dat je contact maakt overstappen. Als dat op je huid is, dan kan hij op je huid op zoek naar een plek om te bijten. Als het op je broek is, dan kan het zijn dat hij eerst omhoog kruipt.’’

In Oost-Nederland ligt vooral in Gelderland de tekenbeetdichtheid hoog. In vergelijking met de rest van Nederland komt de ziekte van Lyme relatief vaak voor in delen van Gelderland en Flevoland en een groot deel van Overijssel. © Tekenradar

Dat teken in Gelderland en Drenthe meer toeslaan, wil niet zeggen dat in de rest van Nederland veel minder kans loopt op een tekenbeet. ,,Er is niet een regio waar je onder een rij bomen in het gras kan gaan liggen zonder het risico op tekenbeten’’, legt Van den Wijngaard uit. ,,Je moet eigenlijk in elke groene omgeving in Nederland ervan bewust zijn dat je een tekenbeet kunt oplopen.’’

Feiten en cijfers

Tekenradar richt zich vooral op de gangbare teek. De zogenaamde schapenteek is goed voor zo’n 1,5 miljoen tekenbeten per jaar. Mensen kunnen van een tekenbeet de ziekte van Lyme krijgen. Hoewel ‘slechts’ 2 tot 3 procent de ziekte van Lyme daadwerkelijk krijgt, loopt dit door de jaarlijkse hoeveelheid tekenbeten toch op tot zo’n 27.000 gevallen per jaar.

Meer dan 90 procent van de mensen die de ziekte van Lyme oplopen krijgt erythema migrans, een rode vlek of kring op de huid. Een kleine groep krijgt te maken met ernstige symptomen als klachten aan het zenuwstelsel, gewrichtspijn en in sommige gevallen hartklachten. Dit gaat om ongeveer 1500 mensen per jaar. Voor de meeste mensen gaan de klachten na een antibioticabehandeling helemaal over. Per jaar blijven ongeveer 1000 tot 1500 mensen zitten met langdurige klachten.

Teken zijn overal, van het bos tot in de achtertuin © Thinkstock

Preventie

De RIVM-onderzoeker voegt daaraan toe dat je niet bang hoeft te zijn om de natuur in te gaan, maar dat het altijd goed is om alert te zijn op tekenbeten. Als een teek tijdig wordt opgemerkt en verwijderd, is er meestal niets aan de hand. Voor het verwijderen van teken staat op Tekenradar.nl een uitgebreide uitleg.

Waarmee je een teek het best kunt weghalen verschilt per situatie, licht Van den Wijngaard toe. Meestal is een normale pincet voldoende. Gebruik in ieder geval geen zeep of alcohol voor het verwijderen, benadrukt hij. Als de teek geïrriteerd raakt, kan deze zijn maaginhoud uitspugen, wat de kans op ziekte vergroot. Het ontsmetten van tekenbeet kan nadat deze is weggehaald.

Ziekte met ernstige gevolgen

Naast de ziekte van Lyme raakt in Nederland enkele keren per jaar iemand besmet met tekenencefalitis (TBE). Een zeldzame ziekte, maar wel met mogelijk grote gevolgen. De 49-jarige Age Yska uit Ugchelen verloor vier jaar geleden zijn 43-jarige broer aan de ziekte. ,,Mijn moeder belde dat het helemaal niet goed met hem ging. Jaap had een hersenvliesontsteking als gevolg van een tekenbeet gekregen.’’

,,Een half jaar later is hij overleden. Wij, familie en vrienden hebben al die maanden in hoop en vrees geleefd’’, vertelt Age, die zijn broer aan zijn sterfbed beloofde dat hij er alles aan zal doen om aandacht te schenken aan de TBE. Deze zomer maakt hij samen met de vrienden van Jaap een fietstocht van Swifterbant naar Stockholm, waar Jaap 25 jaar geleden voor de liefde is gaan wonen. ,,We volgen zijn reis naar Zweden op onze manier.’’