‘Als je iets op internet gratis krijgt, ben jíj het product dat verhandeld wordt’

Hier volgt een gewetensvraag: hoeveel tijd verdoe je per dag met social media? Ik bedoel niet de uren die je er besteedt om te ontspannen of omdat je er plezier uithaalt. Mijn vraag gaat over de hoeveelheid tijd die je op social media verdoet, zonder dat ze je (persoonlijk of professioneel) iets brengen.

Onlangs heb ik dit voor mezelf uitgezocht. Ik dacht dat ik mijn tijd best efficiënt indeelde, maar wat bleek: ik heb een aantal flinke time wasters. De grootste? Facebook. Al starend naar mijn tijdlijn schoten de minuten voorbij, scrollend om te kijken of er iets leuks voorbij floepte. Het koste me dagelijks minstens een kwartier tot twintig minuten.

Zelf vond ik dat nogal meevallen (wat is nou een kwartier?), totdat ik verder begon te rekenen. Die kwartier tot twintig minuten per dag worden immers ruwweg twee uur per week. Per maand is dat een werkdag, per jaar twee volle werkweken. En voor de pakweg tien jaar dat ik nu op het platform zit? Juist, twee en een halve maand. Tijd die ik beter had kunnen besteden aan het samenzijn met geliefden en familie, het leren van een nieuwe taal of het maken van een wereldreis. In plaats daarvan zat ik voornamelijk te kijken naar baby-foto’s en zelfpromotie van mensen die ik niet eens per se heel aardig vind…

Wil je een rustiger hoofd, dan is het onvermijdelijk dat er een aantal van deze notoire time wasters sneuvelen. Veel van de diensten waarvan we op een dagelijkse basis gebruik maken - Facebook, LinkedIn, Youtube, Instagram, WhatsApp, dat spel met die boerderijdieren - varen er wel bij als wij zo lang rondhangen op hun digitale hangplekken. Ze hebben dan ook een legertje psychologen in dienst die als enige taak hebben om jou met allerlei trucs zo verslaafd mogelijk te maken. Geen middel wordt daarbij geschuwd: sociale druk (als je stopt met Facebook zullen Klaas, Rita en Jos je missen!), onze aanleg voor FOMO (je bent al een paar dagen niet meer geweest, je weet niet wat je mist!) en andere vormen van agressieve klantenbinding. Zoals een ijzeren internetwet geldt: als jij iets op internet gratis krijgt, ben jij het product dat verhandeld wordt.

Begrijp me niet verkeerd: ik zou niet willen betogen dat je elke seconde van je dag productief moet zijn. Sterker nog, ontspanning en zelfs verveling zijn fundamenteel voor het krijgen van goede ideeën. Waar ik wel voor pleit, is dat je zélf de keuzes maakt over waar jij je tijd aan besteedt. Doe je dat niet, dan ben je met je checkgedrag een stuk meer tijd kwijt dan je zelf wil. En heb jij je tijd eenmaal ‘uitgegeven’, dan krijg je deze nooit meer terug.

Thijs Launspach is psycholoog en stress-expert. Hij schreef hierover het boek Fokking Druk (2018).

Wat voor effect heeft stress op ons lichaam? En kun je in de 21ste eeuw nog een stressloos leven leiden? De Universiteit van Nederland vroeg het psycholoog Thijs Launspach:

Lees de beste artikelen op het gebied van werk en carrière via onze wekelijkse nieuwsbrief!