‘Chronische stress is een monster. Dit doe je ertegen’

Stress is slecht, en moet te allen tijde vermeden worden – het liefst door je zo rustig mogelijk te houden. Sta je onder druk, dan is het zaak te stoppen waar je mee bezig bent en zo snel mogelijk te ontspannen, al dan niet geholpen door ademhalingsoefeningen, mindfulness of yoga. Althans, als we sommige coaches en goeroes mogen geloven. Maar klopt dat wel?

Stress betekent letterlijk: ‘onder druk zetten’. En zo gaat het ook bij stress: door externe omstandigheden wordt er druk op ons uitgeoefend. Er wordt net wat meer van ons gevraagd, en daarom moet de turbo erop. Een sollicitatiegesprek, een deadline of een belangrijke presentatie vergen extra energie, scherpte en kracht – en dat is precies wat je kúnt wanneer je strest. Stress zorgt dan voor betere prestaties. Deze incidentele stressors hebben dan dus juist een positieve uitwerking (mits je er niet mee overdrijft).

Het is zelfs zo dat je sterker wordt van stress. Vergelijk het met je spieren: als je een maand in bed ligt gaan je spieren flink achteruit. Je spieren blijven op peil wanneer je ze regelmatig gebruikt. Wanneer je ze met controle flink onder druk zet (bijvoorbeeld door tijdens bootcamp minutenlang squats te doen) groeien ze juist. Zo werkt het ook met je stress-spier. Door geregeld uitdagende en spannende dingen te doen, maak je nieuwe hersencellen en -verbindingen aan en kweek je stressbestendigheid.

Er is een ‘maar’, en een grote ook. Bovenstaande geldt voor incidentele stressors – het soort dingen dat af en toe extra energie en focus vraagt. De andere soort stress waar we tegenwoordig mee te maken hebben – chronische stress, denk geldzorgen, altijd te hoge werkdruk, weinig support van je baas of collega’s – is juist een enorme killer. Dit soort stress staat je prestaties juist in de weg en zorgt bovendien voor een verlaagde weerstand, afleiding en slechtere beslissingen. Chronische stress is een monster.

Chronische stress is dus slecht voor je, terwijl incidentele stress je juist sterker kan maken. Betekent dit dat jij je maar te pas en te onpas in moeilijke en ongemakkelijke situaties moet storten? Niet bepaald. Net zoals je niet de hele dag kunt bootcampen omdat je spieren ook wel eens rust willen, groeit je stress-spier alleen wanneer je voldoende herstel inbouwt. En dat is waar yoga, meditatie of simpelweg een goede nachtrust en wat ontspanning om de hoek komen kijken. Stress is niet te vermijden, en gelukkig hoeft dat ook niet – zolang het niet chronisch is en je tussendoor maar genoeg herstelt. 

Thijs Launspach is psycholoog en stressexpert. Hij schreef hierover de boeken Fokking Druk (2018) en Werken met millennials (2019).

Bekijk ook: dit doet langdurige stress met je lichaam