‘Je kunt jongeren beter behandelen als gesprekspartner dan als boeman’

Afgelopen donderdag was hij er weer, terug van weggeweest: de persconferentie van Rutte en De Jonge. Ook terug was de gedragen en soms angstaanjagende toon. ,,Het virus is aan een gevaarlijke opmars bezig”, zei onze premier. Speciaal voor jongeren had hij een ernstige boodschap: ,,Als te veel van jullie de regels aan de laars lappen, zitten we binnenkort allemaal weer binnen. En ben je een gevaar voor je ouders, opa’s en oma’s en iedereen om je heen met een kwetsbare gezondheid.”

Met zijn opmerkingen gaat Rutte voorbij aan het feit dat de meeste jongeren zich gezien de omstandigheden voorbeeldig gedragen. Het zou je immers maar overkomen: midden in je ontwikkeling als puber word je gedwongen je leven on hold te zetten. Je krijgt les via een scherm, ziet je klasgenoten, docenten en vriendjes amper meer. Het eindexamen waar je al die tijd voor hebt gewerkt gaat niet door en je zwaait zonder al te veel ceremonieel af. 

Het virus blijft aanwezig dus ook je vakantie of je beoogde festivalzomer gaat niet door. Bijeenkomen in de introductieweek van je vervolgopleiding mag alleen kleinschalig, op afstand, met een ‘informatief karakter’. Met een glaasje ranja, want alcohol is uit den boze. Vooral geen gezelligheid! En dan krijg je van de minister-president en passant ook nog eens de schuld van een eventuele tweede golf in de schoenen geschoven. Bovendien krijg je te horen dat je een gevaar bent voor alle mensen die je liefhebt.

Jongeren in het gelid proberen te krijgen met angst, straf en schuldgevoel, ik vind het op zijn zachtst gezegd een bijzondere keuze. Toegegeven, als je het gevaar duidelijk genoeg weet te schetsen kan angst op de korte termijn inderdaad motivatie zijn voor het aanpassen van gedrag. Blijken de verschrikkelijke consequenties echter uit te blijven, dan is die motivatie zo weer weg. Je kweekt er ook rancune mee: waarom zou ik nog naar jullie luisteren?

Wil je je verzekeren van de medewerking van jongeren in de strijd tegen een virus dat hen zelf amper treft, dan lijkt me een andere toon op zijn plaats. Niet het opgeheven vingertje van de autoritaire leraar, maar een open gesprek over gedrag en de consequenties ervan voor jou en anderen. Meedenken met wat er wel kan op je anderhalve vierkante meter. Met begrip voor de situatie en misschien zelfs een compliment voor wat er wél goed gaat. Als je jongeren wil motiveren om op de lange termijn een bijdrage te blijven leveren, kun je ze namelijk beter behandelen als gesprekspartner, dan als boeman. 

Thijs Launspach is psycholoog en stressexpert. Hij schreef hierover de boeken Fokking druk (2018), Werken met millennials (2019) en Werk kan ook uit (2020).

Beluister hier ook de afleveringen van de podcast Thuis met Thijs:

Het aantal burn-outs onder millennials ligt veel hoger dan bij andere leeftijdsgroepen. Psycholoog Thijs Launspach legt uit hoe je kunt voorkomen dat deze generatie opgebrand raakt.