Totaal ongeschikt voor de functie, toch jouw baas: zo komen incompetente mensen hogerop

Directeuren die grensoverschrijdend gedrag onder de pet houden. Managers die op precies het verkeerde moment de verkeerde beslissing nemen. Een heel team dat een enorm risico over het hoofd ziet. Hoe is het toch mogelijk dat er in organisaties en bedrijven zo veel mis gaat, met name hogerop?

Er is een verklaring voor: het heeft misschien te maken met het Peterprincipe. Nee, dat is niet het feit dat er in Nederland meer CEO’s zijn die Peter heten dan dat er CEO’s zijn die vrouw zijn (al is dat schandalig genoeg wel waar⁠…). Het Peterprincipe - bedacht in 1968 door de Canadese socioloog Dr. Laurence Peter - stelt dat er in organisaties veel incompetente leiders zijn omdat iedereen promoveert tot net boven zijn of haar niveau.

Dat klinkt misschien een beetje vreemd, maar als je er over nadenkt is het best logisch. Stel dat je ontzettend goed bent in het verkopen van een product. Op de sales-lijstjes van het team prijkt jouw naam steevast bovenaan. Er komt een plekje vrij als sales manager. Logisch dat jij wordt gevraagd, je bent immers de beste van het team.

In je nieuwe rol als teamleider krijg je meer verantwoordelijkheid en een beter salaris, dus je zegt ‘ja’. Maar nu moet je opeens leíding geven, terwijl je daar geen ervaring in hebt, en helemaal niet de vaardigheden bezit die je daarvoor nodig hebt. Ondanks je onkunde word je over het algemeen niet ontslagen, want daar moet je het wel heel bont voor maken. Omdat je niet meer uitblinkt maak je echter ook geen promotie meer. Je blijft dus steken. En over de hele organisatie gezien komen volgens dit principe een heleboel mensen terecht op een nét te moeilijk niveau. Met een hoop incompetentie tot gevolg.

Vraag je je de volgende keer af waarom je baas zo ongeschikt is, dan weet je nu: dat komt door dat Peterprincipe. Je baas kan het ook niet helpen, mensen komen steevast terecht op plekken waar ze nét ongeschikt voor zijn. Ja, dat geldt waarschijnlijk ook voor mij. En voor jouzelf vermoedelijk ook...

Het is gelukkig niet per se erg: zolang we ons maar bewust zijn van onze tekortkomingen, en accepteren dat we niet alles weten. En: wanneer we bij de echt belangrijke beslissingen anderen vragen om mee te denken. Die anderen zijn op hun beurt misschien óók een beetje incompetent, maar dat hindert niet. Samen weten we gelukkig meer dan alleen.

Thijs Launspach is psycholoog en stressexpert. Hij is auteur van onder meer Je bent al genoeg - Mentaal gezond in een gestoorde wereld (2022), Werk kan ook uit (2020) en Fokking druk (2018).

Bekijk hier al onze video’s over werk en carrière: