Waarom iedere werkvloer rituelen nodig heeft (maar een manager ze niet moet bedenken)

Is Sinterklaas al langsgeweest op je werk? Lag er een handje kruidnoten op je bureau, een chocoladeletter, of komt hij misschien echt op bezoek? Ik werkte eens op een afdeling waar een collega elk jaar als Sinterklaas verkleed cadeautjes uitdeelde aan de kinderen van werknemers.

Leuk, zo’n extra kleinigheidje voor je kind, maar de papa’s en mama’s moesten er wel wat voor doorstaan. De verstrooide Goedheiligman lepelde namelijk heel wat vriendelijke beledigingen op uit zijn dikke boek. Heel wat mensen liepen rood aan en de Sint maar onschuldig giechelen achter zijn baard.

Of je er nou van houdt of niet, stiekem doen dit soort groepsrituelen veel goeds. Niet alleen brengen ze collega’s dichter bij elkaar. Uit onderzoek blijkt dat rituelen in het team zorgen dat je je werk meer betekenisvol vindt en dat maakt meer gemotiveerd, gelukkig en productief. Ook wanneer het ritueel op zichzelf eigenlijk heel weinig met je werkzaamheden te maken heeft.

Misschien geen Sinterklaas voor jullie, maar ligt er straks wel een kerststol van die ene goede bakker op je te wachten, of is het bedrijfskoor al druk bezig om het kerstconcert voor te bereiden. Maar een ritueel kan ook iets heel kleins zijn. Zo ging een Gooise collega van mij bij de middagkoffie altijd even het kantoor rond met de koektrommel. Ik leerde haar speciaal voor deze dagelijks terugkerende gebeurtenis een Brabants zinnetje: ‘Vat un kuukske’.

Een ritueel kan van alles zijn, als het maar iets is wat je samendoet op hetzelfde moment. Zo lieten onderzoekers 122 groepen van drie personen dezelfde handelingen uitvoeren. Eerst drie keer op je schouder kloppen, dan zeven seconden je vuist voor je hart houden. Daarna kregen ze een brainstorm-taak. De mensen die samen deze handelingen uitvoerden vonden de brainstorm veel betekenisvoller, dan mensen die de handelingen op eigen houtje deden. Iets samendoen vormt een band. Daarnaast moeten rituelen altijd precies op dezelfde manier worden uitgevoerd, en worden ze erg gemist als ze verdwijnen.

Nu kan ik me voorstellen dat er leidinggevenden zijn die denken: ,,Aha! Dat mist er nog in ons team, een ritueel!’’ Maar eigenlijk hoef je niks te verzinnen, rituelen ontstaan vanzelf. Kijk naar wat je werknemers al doen en geef ze de ruimte en middelen om dit te blijven doen.

Meer weten over psychologie en werk? Lees Chantals boeken Waarom perfectionisten zelden gelukkig zijn, 13 tips tegen perfectionisme (2021) en Ons feilbare denken op het werk (2018).

Bekijk hier al onze video’s over werk en carrière: